Alle acht woningen van het buurtschap zijn sinds 2017 gemeentelijke monumenten en hiermee moet onder meer voorkomen worden dat het aangezicht van het oude buurtschap wordt aangetast. Dit is echter precies waar een aantal inwoners van het buurtschap momenteel bang voor is met de uitbreidingsplannen van het naburige hotel Van der Valk.
Vroeger zagen het landschap en de bewoning er heel anders uit. Zo lag op de plek van de doorgangsweg bij de Tjaardaflats de Langewijk, een kanaal voor het vervoer van turf, dat afboog in de Bakkeveense vaart die vlak voor de huizenrij in het buurtschap liep. De eerste bewoners waren dan ook mensen die in deze bedrijfstak werkten.
Wim Bouma woont sinds 2006 in wat wel het hart van het buurtschap genoemd kan worden, het oude sluiswachtershuis uit 1895. Veel buurtschappen zijn ontstaan doordat er bij sluizen waar vaak schippers moesten wachten, de nodige bedrijvigheid ontstond, zo ook op het Ureterpvallaat. Het buurtschap dankt hier ook zijn naam aan. Een vallaat is een kleine schutsluis in een kanaal.
Geschiedenis
In de zestiger jaren zijn de Langewijk, de Compagnonsvaart en de Noord- en Zuiderdwarsvaarten in Drachten gedempt waarmee ook de sluis verdween. Bouma, die de geschiedenis van het buurtschap graag deelt, werkt momenteel aan een plan om de plek van de oude sluis te markeren in het landschap zodat de historie van het buurtschap meer zichtbaarheid krijgt.
De bouwplannen van hotel Van der Valk ziet Bouma als een bedreiging voor het buurtschap en daarmee voor de gemeenschappelijke cultuurhistorie van Smallingerland. „Door de vaart der volkeren is er, ook in Drachten, al veel kapot gemaakt”, zegt Bouma. „Deze plek is door de jaren heen al erg in de verdrukking gekomen, we willen niet dat die ontwikkeling doorzet.” Van der Valk wil een nieuwe vleugel van dertig meter hoog bouwen waar de receptie, een restaurant en 68 hotelkamers in komen.
Nieuwe zienswijze goedgekeurd
De uitbreiding zal gesitueerd zijn aan de oostkant van het terrein waarbij de huizen van het buurtschap op het nieuwe complex uitkijken. Bouma tekende samen met andere bewoners eind 2019 al bezwaar aan. De nabijheid van het nieuwe complex zal volgens hen ten koste gaan van de sfeer van het buurtschap. De gemeente had vorig jaar al besloten om een vergunning te geven voor het plan, maar werd teruggefloten omdat er procedurele fouten waren gemaakt met betrekking tot de afstand die genoemd werd in het stuk tussen het hotel en het buurtschap. Het college van B en W heeft onlangs een vernieuwde versie van het plan, de zienswijzenotitie, goedgekeurd. Volgens Bouma klopt onder meer de afstand die in het stuk wordt genoemd nog steeds niet met de feitelijke afstand tussen hotel en buurtschap en hij heeft bezwaren tegen de hoogte van de uitbreiding.
Aanvullende gesprekken tussen Van der Valk en de omwonenden hebben nog niks opgeleverd, alhoewel er volgens de bewoners voldoende alternatieven mogelijk zijn. Volgende week dinsdag wordt het plan door de gemeenteraad besproken.
