Met computermodellen kun je van alles theoretisch berekenen, maar willen mensen daar de uitkomsten wel van geloven? Als een onderzoeksbureau komt vertellen dat het volgens de modellen wel meevalt met die verzilting, zullen boeren en burgers dat zomaar aannemen?
Om scepsis en zorgen weg te nemen en draagvlak te houden voor de Holwerd aan Zee-plannen, probeert de werkgroep Landbouw en zoet water hen zo veel mogelijk te betrekken bij nu beginnend onderzoek naar mogelijke verzilting, uitgevoerd door waterkundig onderzoeksbureau Acacia Water.
,,Wy sette de doar wiid iepen foar elkenien om fragen te stellen en oan ús mei te jaan wêr’t sy mei sitte en wat sy fine dat ûndersocht wurde moat”, zegt Jan Zijlstra, trekker van de werkgroep namens de stichting Holwerd aan Zee. In januari was er al eens een bijeenkomst over. In de werkgroep zitten onder andere een aantal boeren uit de buurt, die ook betrokken zijn geweest bij het onderzoeksplan.
Hun voornaamste aandachtspunt: als er straks een zoutwatergeul naar Holwerd loopt, hoe zout worden dan de akkers, hoe ver reikt dat effect en wat betekent dat voor de gewasopbrengst? In het dorp kunnen weer andere zorgen leven, bijvoorbeeld over de gevolgen voor grondwater in de kelder.
Wy roppe minsken op: bliuw net sitten mei fragen, mar goai it hjir op tafel
De omliggende boeren dragen zelf aan het onderzoek bij doordat er in hun akkers en velden rond Holwerd hier en daar zogeheten aquapinnen in de grond zijn aangebracht. Enkele meters onder de grond meten die de grondwaterstand ofwel de druk, en het zoutgehalte. In en rond het dorp doet een zestal peilbuizen hetzelfde op iets grotere diepte, een meter of vijf, zes de bodem in.
,,Dy pinnen en peilbuizen jouwe de mjittings automatysk troch”, zegt Jouke Velstra van Acacia Water, ,,en dy brûke wy om de berekkeningen fan de kompjûtermodellen te ferbetterjen.”
De modelberekeningen moeten straks onder meer uitwijzen hoe het grondwater zich onder invloed van de nieuwe getijdengeul gaat gedragen: dringt het zilte water uit meer en geul door in de bodems van de akkers en weiden, of zal het meer juist als een soort drainage werken van zoet water uit het omliggende land richting het meer?
Kwelwater
Ook wordt berekend in hoeverre het getijdenmeer ervoor gaat zorgen dat de druk op dieper gelegen ziltwaterlagen toeneemt, waardoor het zilte water omhoog zou kunnen kwellen naar de akkers.
Experts verwachten dat de verzilting in omliggende gebieden zal meevallen, maar de metingen moeten dat nu verifiëren. ,,Hiel Noard-Fryslân hat de Waadsee foar de doar en dêr is achter de seedyk dochs goed mei te buorkjen. It falt dus net te ferwachtsjen dat sa’n marke by Holwerd wól in protte effekt ha sil”, verwacht Zijlstra van de werkgroep.
Mochten de berekeningen er toch op wijzen dat de akkers zullen verzilten, dan hebben Acacia Water en de werkgroep al ideeën om het ontwerp aan te passen. Zo valt te denken aan een kwelsloot rondom het meer, om daarin het zilte kwelwater op te vangen vóór het de akkers kan bereiken. Een andere mogelijkheid is de aanleg van speciale antiverziltingsdrainage, waarbij tegendruk in het drainagesysteem helpt om het kwelwater weg te houden.
De bedoeling is dat de onderzoeksresultaten over drie maanden duidelijk zijn. ,,Wy sille earst ris útrekkenje wat der barre kin en dan, as it nedich is, sjen wat dêroan te dwaan is”, aldus Velstra.
Vragen en zorgen
De werkgroep hoopt dat in 2024 de eerste schep in de grond kan, en dat Holwerd in 2025 dan echt aan zee ligt.
