Waddendijk klaargemaakt voor nog eens vijftig jaar hoog water

De dijkversterking van vijftig jaar geleden veranderde het karakter van het buurtschap Koehool boven Tzummarum ingrijpend. Om de zeedijk op deltahoogte van 7,5 meter te brengen, moesten 23 vissershuisjes en boerderijen tegen de vlakte, het grootste deel van het woonbestand van het buurtschap.

Zo’n vaart zal het met de komende dijkversteviging niet lopen, verzekert Wetterskipsbestuurder Bé de Winter (CDA). ,,We hebben hier nog voldoende ruimte om de dijk te verbreden, maar dit is wel een van de grootste dijkversterkingsprojecten in Nederland.”

Hele Waddenzeedijk onder handen

Het project beslaat de hele Waddenzeedijk tussen Koehool en het Lauwersmeer, voorbij Moddergat. Gedeeltes van die dijk werden de afgelopen jaren ook al aangepakt. Zo kregen stukken van de dijk bij Koehool in 2008 en bij Zwarte Haan in 2016 nieuwe bekleding.

Waar we eerst nog uitgingen van een zeespiegelstijging van veertig centimeter, wordt er nu uitgegaan van een stijging van een meter

De noodzaak voor het nieuwe verstevigingsplan komt voort uit de de nieuwe normen in het Deltaprogramma voor zeeweringen die op 1 januari 2017 zijn vastgesteld. ,,Waar we eerst nog uitgingen van een zeespiegelstijging van veertig centimeter, wordt er nu uitgegaan van een stijging van een meter”, zegt programmamanager Willem-Jan van de Elsacker.

Zwakke plekken zijn bekend

Wetterskip Fryslân heeft al onderzocht op welke punten de dijk zwak is. Het gaat dan onder meer om de bekleding aan de buitenkant en de stevigheid van de dijk. Uit het onderzoek blijkt dat met name het buitentalud van de dijk richting de zee en de bovenkant van de dijk, de kruin, last hebben van erosie. Alleen een stukje dijk van zo’n twee kilometer tussen Nieuwebildtzijl en Vijfhuizen is helemaal in orde. ,,Dat is niet zo gek”, zegt projectmanager Jan Hateboer. ,,Want op dit stukje maakt de dijk een knik naar beneden en wordt de dijk beschermd door een stuk voorland, de kwelders.”

Hoe de dijk verstevigd wordt, moet het komende jaar duidelijk worden. Hateboer: ,,De dijk kan bijvoorbeeld verhoogd of verbreed worden. Of er kan iets gedaan worden in het voorland door een kwelder aan te brengen op een plek waar de dijk direct aan zee grenst, of door zomerdijken aan te brengen in het kweldergebied. Voor we deze plannen concreet maken, willen we met belanghebbenden in gesprek en kijken wat er mogelijk is en in hoeverre we dit kunnen combineren met andere projecten.”

Kijken naar ecologische ingrepen

Een concreet voorbeeld van zo’n ander project is Holwerd aan Zee, waarbij een gat in de dijk moet worden aangebracht. De Winter: ,,Dit project biedt ook kansen om de ecologie in de omgeving te versterken bijvoorbeeld door de overgang van zoet naar zout te verzachten. We moeten kijken welke projecten er gecombineerd kunnen worden zodat we werk met werk kunnen maken.”

De 330 miljoen die voor het project is geraamd, is echter alleen bedoeld voor de versterking van de waterkering. ,,De andere projecten die gelijktijdig meegenomen worden zullen op een andere manier gefinancierd moeten worden. Als het gaat om de verbetering van de ecologie zou dit kunnen vanuit de Programmatische Aanpak Grote Wateren van Rijkswaterstaat.”

Wetterskip Fryslân heeft gisteren het startdocument van het project gepubliceerd. Hier kan de komende zes weken op gereageerd worden. Naar aanleiding van deze reacties wordt een definitief plan gemaakt. Dit moet uiterlijk in 2023 klaar zijn zodat de werkzaamheden dan kunnen beginnen. Het project moet in 2028 klaar zijn.

Opinie: De Waddenzee verdient integrale monitoring, ook in toekomst

Tot nu toe heeft het aan een integrale gebiedsmonitor voor het droge deel van het Waddengebied ontbroken Om te kijken of de ontwikkelingen in de gewenste richting gaan, wordt er heel veel gemonitord in het Waddengebied. Veel van die monitoring richt zich op het natte deel van het Waddengebied.