Thijs Oud: Professional houdt muziekonderwijs levend

Dat het allemaal kommer en kwel is op het gebied van muziekonderwijs en in de korpsenwereld hoor je Oud niet zeggen, hoewel het coronavirus momenteel voor een ongekend lastige periode zorgt. Hij leest wel de soms negatieve columns van de mensen in het veld, bijvoorbeeld in het Friesch Dagblad, maar Oud sluit zich niet aan bij klaag- en treurzangen. Hij steekt liever de loftrompet over Kunst & COO, de netwerkorganisatie voor kunst- en cultuureducatie die precies tien jaar bestaat.

Oud heeft alle reden tot juichen. Jarenlang was hij een bekend gezicht in de Friese hafabra-wereld als dirigent van veel orkesten. Hij dirigeerde onder meer Streekharmonie Concordia uit Balk, fanfare Excelsior uit Schraard, fanfare Oranje uit Bolsward, regionale brassband de Spijkerpakkenband uit Opsterland, brassband Pro Rege Heerenveen, brassband De Nije Bazún uit Britsum en topbrassband Soli Brass uit Leeuwarden. Verder stond hij aan de wieg van verscheidene evenementen en bands, zoals de TOF Superband, het Frysk Harmony Orkest, dweilorkest De Glasblazers uit Heerenveen en Night of the Koemarkt in Heerenveen.

Fryske Blaasakademy

In 2010 richtte Oud samen met zijn collega’s John Blanken en Sipko Feikens de Fryske Blaasakademy op. En toen Ooststellingwerf in datzelfde jaar besloot om te bezuinigen op de muziekscholen, net als zoveel andere Friese gemeenten, richtten ze ook de coöperatieve vereniging Kunst & COO op als alternatief, met een meer commerciële aanpak. ,,Ondernemend”, verbetert Oud. Harde cijfers tonen nu aan dat het aantal cursisten met 10 tot 15 procent is toegenomen. Jaarlijks wordt aan ongeveer 350 tot 400 jongeren en ouderen muziek- en dansles gegeven. Er wordt samengewerkt met ruim dertig scholen in Oost- en Weststellingwerf en met meer dan dertig vakdocenten als zzp’er.

Als je vraagt naar het geheim van Kunst & COO dan is het dat we een kleine organisatie zijn met veel ruimte voor de docenten met een eigen praktijk

De groei van het aantal cursisten bij Kunst & COO heeft volgens Oud te maken met een combinatie van factoren. Kinderen van minima bijvoorbeeld hoeven muzieklessen, die vergeleken met sportlessen duurder zijn, niet te missen, omdat ze die via het Kindgebonden budget en in combinatie met de gemeentelijke subsidie kunnen betalen. Bovendien zijn er bij Kunst & COO meer mogelijkheden voor gezamenlijke lessen. ,,Als je vraagt naar het geheim van Kunst & COO dan is het dat we een kleine organisatie zijn met veel ruimte voor de docenten met een eigen praktijk. We houden het simpel en kunnen snel inspelen op ontwikkelingen en kansen die zich voordoen. We willen niet teveel, maar bouwen rustig ons netwerk en onze mogelijkheden uit met een team van vijf medewerkers (deeltijd) op het projectbureau.”

Expertise delen

De praktijk wijst ondertussen uit dat de aanpak van Kunst & COO werkt. Keunstwurk, de provinciale ondersteuningsorganisatie voor de amateurkunst en de professionele kunst, heeft Oud inmiddels ingehuurd om zijn ervaringen en expertise te delen met andere kunstencentra en muziekscholen in de provincie. De rol als netwerker bevalt hem prima. Het geeft hem voldoening om als verbinder te werken en subsidies binnen te slepen waar anderen niet of minder goed slagen.

Een van die succesjes was dat twee derde van alle scholen in Oost- en Weststellingwerf een landelijke subsidie wist te bemachtigen, terwijl nationaal maar een derde van de scholen die bijdrage kreeg. Het betrof de Impuls Muziekonderwijs, die Oud vanuit Kunst & COO en samen met Keunstwurk rond kreeg. Gevolg was en is dat er op de basisscholen extra muzieklessen gegeven kunnen worden, dat leerkrachten getraind kunnen worden en dat het naschoolse lesaanbod in veel dorpen uitgebreid kan worden. Daarnaast profiteren ook muziekverenigingen in de regio ervan. Ze krijgen steun bij het werven van nieuwe leden.

Een ander succes behaalde Oud bij het Oranjefonds (Kinderen Maken Muziek) in Oosterwolde, Haulerwijk, Noordwolde, Boijl en later nog in Balk en Lemmer. Tijdens deze projecten werd veel waardevolle kennis opgedaan door structurele muzieklessen onder schooltijd en kreeg de werving van muziekverenigingen een impuls. Tevens werden nieuwe samenwerkingsverbanden met Scala-Welzijn en diverse muziekverenigingen aangegaan.

Fanfare of harmonie?

In een dorp waar een fanfare is, zoals in Makkinga, laat Kunst & COO leerlingen op school of op de naschoolse opvang kennismaken met instrumenten die in de fanfare voorkomen, zoals bugels en andere blaasinstrumenten. Heeft een dorp een harmonieorkest dan kan de jeugd juist fluiten en klarinetten uitproberen. De instrumentlessen worden geïntegreerd in de reguliere muzieklessen van de scholen. Oud probeert daarmee altijd in te spelen op actuele en plaatselijke situaties en de organisatie werkt bijna uitsluitend met professionele krachten.

Basisschoolleerlingen krijgen in groep één al vioolles en in groep acht leren ze zelfs hoe ze hun eigen muziek kunnen opnemen

Er is inmiddels een uitgebreid aanbod voor alle groepen. Basisschoolleerlingen krijgen in groep één al vioolles en in groep acht leren ze zelfs hoe ze hun eigen muziek kunnen opnemen. Op het gebied van dans is de Dancebattle stijldansen inmiddels een begrip in de regio. Kunst & COO laat dansschool Clarette & Leon danslessen verzorgen en dat eindigt steevast met een grote wedstrijd tussen alle scholen.

Iets nieuws is sinds kort dat Kunst & COO betrokken is bij duurzaamheidseducatie. Met het programma Wortels & Vleugels worden lessen over de natuur, duurzaamheid, energie en afvalverwerking gekoppeld aan het kunstmenu met bijvoorbeeld beeldende kunstprojecten, theater, dans en muziek. Ieder jaar worden de programma’s aangevuld door het organiseren van schoolvoorstellingen in de regio. Een mooi voorbeeld zijn de jaarlijkse voorstellingen in Oldeberkoop, in samenwerking met stichting Muziek op Stapel, waardoor kinderen al op jonge leeftijd klassiekers als Peter & de Wolf in een live-uitvoering kunnen meemaken.

Het kan anders

Oud is enthousiast over wat er allemaal mogelijk is op het gebied van muziek en cultuur en op scholen. ,,Ik ken dat gemopper over vergrijzing van de korpsen en dat de overheden minder geld aan cultuur willen geven, maar waarom altijd die negativiteit voorop? Ik laat graag zien dat het anders kan. Toen ik in 2003 dirigent van Concordia Balk werd, waren er nog vijf leerlingen. Bij mijn afscheid in 2017 waren er tegen de vijftig leerlingen. Op het podium van het Open Nationaal Harmonie Kampioenschap kwamen we uit in de tweede divisie met vijftien kinderen die gedurende die periode waren opgeleid. Geweldig! Met al die negatieve verhalen over krimp en vergrijzing kom je niet verder.”

Ik denk dat de juiste inzet van professionele vakmensen de beste continuïteit vormt voor de verenigingen

In het rapport Van krimp naar groei van de Organisatie van Muziekverenigingen in Fryslân (OMF) wordt onder meer gesteld dat de bestuurskracht van de verenigingen verbeterd moet worden om de fanfares, brassbands en harmonieën te laten bloeien. Oud is het daar ten dele mee eens. ,,Er wordt nu vaak vanuit gegaan dat de kwaliteit van het vrijwilligerswerk belangrijk is voor de toekomst van de muziekverenigingen. Ik denk echter dat de juiste inzet van professionele vakmensen de beste continuïteit vormt voor de verenigingen.”

,,Er zijn enkele verenigingen die de opleiding zeer goed en structureel hebben opgepakt. Ik denk dan vooral aan verenigingen in de grotere plaatsen Drachten (Crescendo), Heerenveen (Pro Rege) en Sneek (Stedelijk, Advendo), maar het gros van de verenigingen heeft het lastig. De verantwoordelijkheid komt ook steeds meer bij een kleine groep bestuurders te liggen omdat de maatschappij individueler is ingesteld. Ik denk dat de toekomst van muziekverenigingen en ensembles net als het muziekonderwijs er het beste uitziet als zij in handen is van professionals. Zij zorgen voor continuïteit.”

Het tienjarig bestaan van Kunst & COO zou op 31 oktober groots gevierd worden met voorstellingen en workshops, maar het feest in De Kampus in Oosterwolde is vanwege corona uitgesteld naar volgend jaar, www.kunstencoo.nl

Theaterkoor Animato zoekt onderdak voor kasten vol kostuums en stoffen

De Leeuwarder opera- en operettevereniging Animato stopt na bijna 64 jaar. Voor de 23 overgebleven leden zijn de kosten niet meer op te brengen. Het zat er al een tijdje aan te komen, maar door de coronacrisis zit zelfs de geplande grootse jubileumuitvoering er niet meer in.