Friese bedrijven voelen gevolgen van brexit, wel of geen akkoord

Tot ver in de laatste maand van de overgangsfase van de brexit, het Britse vertrek uit de Europese Unie, is er gesteggeld over de voorwaarden van handel tussen beide gebieden. Bij wel of geen deal voor het einde van dit jaar zal er in ieder geval extra papierwerk komen. ,,Alleen al daarmee ben je een groot deel van je marges kwijt. Dat geldt voor ondernemers hier die exporteren naar het Verenigd Koninkrijk, maar ook voor bedrijven daar die exporteren naar de Europese Unie”, zegt Dennis Carton van Ynbusiness. Deze Friese organisatie is een initiatief van het bedrijfsleven, de provincie Fryslân, de F4-gemeenten (Leeuwarden, Heerenveen, Smallingerland en Súdwest-Fryslân) en het Friese hoger en middelbaar beroepsonderwijs, en wil steun bieden aan ondernemers.

Ynbusiness kan bedrijven die zaken doen met Britse bedrijven en vragen hebben in contact brengen met deskundigen. ,,Al anderhalf jaar houden we bij wat er komt kijken bij alle regels. En in die tijd is de berichtgeving continu veranderd. Het is als sturen in de mist”, zegt Carton.

Ynbusiness heeft met een tiende deel van de 20.000 tot 25.000 mkb-bedrijven die er in Fryslân volgens Carton echt toe doen geregeld contact over hun bedrijvigheid. Hij schat in dat van alle Friese mkb-bedrijven 15 procent exporteert. Een groot deel daarvan drijft ook handel met het Verenigd Koninkrijk.

Het is niet alleen zo dat alleen een exporterend bedrijf er last van heeft

Voor Nederlandse en Friese exporteurs zijn in eerste instantie voornamelijk de Benelux-landen en Duitsland van belang. Daarna is het Verenigd Koninkrijk een belangrijk afzetgebied.

,,Wanneer onderhandelingen geen succes opleveren, zal dit tot grote problemen leiden. Ook in Fryslân. Bij geen overeenkomst zal er zeer waarschijnlijk sprake zijn van extra importheffingen, aan beide kanten. Ook komt er met een brexit een einde aan vrij verkeer.”

Branches die gevolgen ondervinden van een brexit, en bij geen overeenkomst in verhevigde mate, zijn in Fryslân vooral de voedselindustrie, transport, visserij en machinebouwers (roestvrijstaal). ,,Het is niet zo dat alleen een exporterend bedrijf er last van heeft. Het treft indirect ook vele andere bedrijven”, zegt Carton.

Sjoerd Galema beaamt dit. Hij is voorzitter van de Friese afdeling van werkgeversorganisatie VNO-NCW Noord en denkt dat in ieder geval de genoemde branches sterk worden getroffen. ,,Er is nu al heel veel oponthoud bij de grenzen. Bij een harde brexit zal er een grote chaos volgen”, zo verwacht hij. ,,De belangen zijn groot. Het Verenigd Koninkrijk is een zeer belangrijk exportland. Ook voor onze provincie.”

Voorbereiding

Ondanks alle voorlichtingscampagnes is nog steeds een deel van de ondernemers nog steeds niet voorbereid op de gevolgen van de brexit. Volgens de brexitbarometer van de Kamer van Koophandel (KvK) geeft bijna een vijfde van de ondernemers aan dat hun voorbereiding tekortschiet. Meer dan drie op de tien stelden wel goed voorbereid te zijn. De helft was naar eigen zeggen enigszins voorbereid. De onderzoekers merken op dat de uitslag van de peiling min of meer gelijk is aan een peiling die een jaar geleden werd gedaan.

Volgens KvK-woordvoerder Marco van Hagen, onder andere specialist op het gebied van (noordelijke) export, zijn er aan beide zijden van Het Kanaal in de afgelopen maanden veel bedrijven geweest die hebben voorgesorteerd op de ontwikkelingen. ,,Veel ondernemingen hebben hun voorraden voor 1 januari stevig aangevuld.”

Bij voedingsmiddelen is dat in verband met de houdbaarheid echter minder mogelijk. ,,Op korte termijn kunnen die sectoren harder worden getroffen. Het is onduidelijk hoe de Britse invoer er straks gaat uitzien.”

Friet importeren

Bij het uitblijven van een akkoord vraagt Van Hagen zich bijvoorbeeld af hoe de Britten dan hun friet zullen importeren. ,,Nu nog komt dat voor een belangrijk deel uit Europa. We zijn benieuwd hoe dit zal gaan wanneer er flink aan invoerrechten betaald zal moeten worden. Andersom zal dit gelden voor typische Engelse producten die hier naartoe komen. Te denken valt bijvoorbeeld aan de Landrover en bepaalde kaassoorten. Of haring, die wellicht met flinke invoerrechten hier dan wordt geïmporteerd. Zo zijn er legio goederen en producten aan beide zijden. Ook de Friese uitvoer van voeding en levende dieren zoals paarden zal direct worden getroffen bij het uitblijven van een akkoord.”

De Kamer van Koophandel is de afgelopen maanden in toenemende mate bestookt met vragen van ondernemers. ,,In de afgelopen week sowieso door de invoering van de lockdown in verband met corona. Maar ook omdat duidelijkheid over een brexitakkoord er nog steeds niet is nu we zo ver al in december zitten. Vragen als ‘zit ik op de goede rit?’ komen dan bijvoorbeeld geregeld voorbij. We hebben wel de indruk dat veel bedrijven zich goed voorbereiden, veel beter dan in het Verenigd Koninkrijk.”

Om alle vragen te kunnen beantwoorden is de organisatie extra bereikbaar in de komende vakantieperiode. Vooral wanneer er een harde brexit komt. Op 1, 2 en 3 januari zal het brexitloket van de rijksoverheid (waar onder andere KvK onderdeel van is) open zijn om ondernemers bij te staan. ,,Alles natuurlijk onder voorbehoud van de ontwikkelingen in Brussel.” Het brexitloket houdt op 23 december (11 uur) een gratis webinar om ondernemers te informeren over ontwikkelingen.

Er wordt volgens Van Hagen ook gewerkt aan een noodmaatregel om cruciale zaken door te kunnen laten gaan zoals weg- en vliegverkeer. ,,Bij geen deal zal er een noodmaatregel komen, maar ook daar is nog geen overeenstemming over.”

Voordeeltje

Ondanks alle extra drukte, zorgen en hogere kosten denkt exportdeskundige Wessel Veenstra van Ynbusiness dat de brexit wellicht ook een onvoorzien voordeeltje oplevert. ,,Wanneer je als bedrijf in de afgelopen jaren hebt geëxporteerd naar het Verenigd Koninkrijk in de periode dat ze bij de Europese Unie hoorden en je die export vast wilt houden en je ervaring hebt opgedaan met alle extra douaneformaliteiten, heb je straks de kennis in huis om naar meer landen buiten de Unie te exporteren. Er liggen bijvoorbeeld handelsovereenkomsten van de EU met Mexico en Vietnam. Wellicht zullen Friese bedrijven met de extra kennis straks makkelijker en meer handel drijven met landen buiten de Unie.”