Ontstond met het kerkasiel in de Bethelkapel de kerk van de toekomst?

Donderdagochtend 22 november 2018 reisde een groep kerkgangers uit de omgeving van Drachten met een bus naar Den Haag . Ze gingen naar de Bethelkapel, waar de Armeense familie Tamrazyan sinds 26 oktober in kerkasiel verbleef. Het ‘gebed zonder end’ voor het gezin duurde ruim 2300 uur, tot 30 januari 2019. Nu, een jaar na afloop van dat kerkasiel, kijken betrokkenen in Dat wonderlijke kerkasiel terug op de gebeurtenissen van die maanden.

Mede dankzij het veilige onderkomen dat de Protestantse Kerk Den Haag bood, aangevuld met de vele lobby-werkzaamheden die kerken en individuele kerkgangers in die dagen richting de regering en met name het CDA initieerden, besloot de politiek eind januari 2019 tot een kinderpardon. Dat betekende dat naast dit gezin nog meer families een Nederlandse verblijfsvergunning kregen.

Blijvende betekenis

Terugkijkend op die inspannende periode zoomen verschillende auteurs soms tot op detailniveau in op de gebeurtenissen tijdens het kerkasiel. Anderen onderzoeken juist de betekenis van de bijzondere opvang. Ineke Bakker, tot afgelopen woensdag directeur van de Haagse diaconale organisatie Stek (Stad en Kerk), nu gepensioneerd, spreekt in het voorwoord de hoop uit dat het kerkasiel in de Bethel geen afgeronde geschiedenis is, maar betekenis blijft hebben: ‘De inspiratie van de Bethel kan ons wellicht helpen om in onze eigen context stappen te zetten waardoor vluchtelingen en ongedocumenteerden zichtbaar worden en er gewerkt kan worden aan perspectief met hen en voor hen. Als dit boek daaraan kan bijdragen, is de missie geslaagd.’

Meerdere auteurs hebben de hoop en de verwachting dat er in de Bethelkapel iets is gebeurd dat de kerk verandert. Zo schrijft Christien Crouwel, sinds 1 januari 2019 algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland: ‘’s Middags werd de voortdurende viering na ruim 96 dagen afgesloten in de kapel van Bethel en mocht ik in het afsluitende uur een kleine liturgische bijdrage leveren. Ik vond de sfeer en betrokkenheid van alle mensen hartverwarmend en ik dacht: deze saamhorigheid wil ik in mijn nieuwe functie ook belichamen. Want alleen zo kom je als kerken en gelovigen verder.’

Podcast Duizend Dagen #1: Slapen onder de preekstoel

De doopsgezinde kerk van Rottevalle werd begin jaren negentig bijna duizend dagen lang een schuilplaats voor een Syrisch-Orthodox gezin van vader, moeder en vier kinderen. De podcast 'Duizend Dagen' is het verhaal van het kerkasiel van Rottevalle en de kracht van een 'mienskip'. Beluister hieronder aflevering 1.

Profetische liturgie

Ds. Theo Hettema, theoloog en als voorzitter van de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Kerk Den Haag betrokken bij het kerkasiel, schept een kader waarbinnen kerken verder kunnen met de ervaringen uit de Bethelkapel. Hij beschrijft dat tijdens de doorgaande kerkdienst een profetische liturgie is ontwikkeld, waaraan ‘een kerk van de toekomst’ kracht kan ontlenen.

Met het kerkasiel traden de betrokkenen in de voetsporen van oudtestamentische profeten, die ook niet terugschrokken voor commentaar op de machthebbers, betoogt Hettema. Hij noemt dat een vertaling van Gods vurige liefde. ‘Meer dan alleen kritiek is het profetische een bezielende, totale levenswijze. Hier wordt het profetische een houding die de kerk moet aannemen in haar relatie tot de wereld.’

Kerkasiel Bethel was veel meer dan een schuilplaats en herberg

Morgen wordt in Den Haag gevierd dat het kerkasiel voor de familie Tamrazyan niet meer nodig is. Egbert Fokkema, die vijf maal twee uur voorging in de Bethelkapel, kijkt terug: ,,Het was een veelkleurige oase van vieren, breken en delen, zijn wat niet kan en doen wat ondenkbaar is."

Hij plaatst dit tegenover het begrip ‘profetische dialoog’, uit de missionaire theologie. Het woord dialoog veronderstelt een gesprek, beargumenteert hij, maar dat vond nauwelijks plaats in het proces rond het kerkasiel. ‘We waren uit op een gesprek met de politiek over een groep vluchtelingen die wij als kerk in de knel zagen komen, maar de bereidheid om dat gesprek te voeren kwam vooral van één kant. Uiteindelijk lag de zeggingskracht van Bethel vooral in de volharding van de liturgie, de 2306 uur en een beetje van de kerkdienst die daar gehouden werd, zonder dat we wisten dat we daarop zouden uitkomen.’

Hettema ziet ruimte weggelegd voor een kerk die ‘durft present te zijn in geloof, hoop en liefde, gevoed door een groter verhaal en een sterk vertrouwen dat voortkomt uit onbaatzuchtigheid. Daarmee heeft de kerk iets te vertellen in onze cultuur.’

Zijn beschouwing is een van de interessantere uit de bundel, samen met bijvoorbeeld een terugblik op het politieke lobbywerk door Rein Willems. Verder willen de samenstellers met de bundel misschien té volledig zijn. Zo zijn verschillende krantenartikelen en nieuwsbrieven van Stek opgenomen. Die zijn weliswaar onderdeel van het grotere verhaal, maar ze doen af aan de zeggingskracht die de bundel ook heeft met de reflectie op wat nou eigenlijk de betekenis is van die drie maanden in de Bethelkapel.

Donderdag 30 januari wordt het boek gepresenteerd in Buurt-en-kerkhuis Bethel, Den Haag. Aanmelden voor de presentatie kan via de website van Stek

Dat wonderlijke kerkasiel. De non-stop viering in de Haagse Bethelkapel . Willem van der Meiden & Derk Stegeman (red.). Uitgeverij Skandalon. 13,95 euro

Vijf lege kerkstoelen voor kinderen die buiten het pardon vallen

In de kerk van Oldelamer stonden gisterochtend tijdens de kerkdienst vijf stoelen met speelgoed er op. Het is een blijk van betrokkenheid bij gezinnen die Nederland moeten verlaten. De kerk sloot met de actie aan bij een oproep van Inlia.

Tijdlijn: Hoe zat het ook al weer met het kerkasiel?

Het Armeense gezin Tamrazyan hield zich vanaf 27 september 2018 schuil in de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt in Katwijk. Het vreesde uitzetting door de Dienst Terugkeer en Vertrek

van het Ministerie van Justitie en Veiligheid; de kerk leek een veilig heenkomen te bieden aan het gezin met twee dochters en een zoon.

De doorlopende opvang vroeg te veel van de kerk in Katwijk, waarop op 24 oktober contact werd opgenomen met de Protestantse Kerk Den Haag; of die de opvang kon overnemen. Een dag later besloot de Haagse gemeente haar deuren te openen voor het gezin. Op vrijdag 26 oktober startte om half twee in de middag de doorlopende dienst in de Bethelkapel.

Dinsdagavond 29 januari 2019 kwam de regering tot een compromis over het kinderpardon, waarbij aan bijna zevenhonderd gezinnen met gewortelde asielkinderen een herbeoordeling werd toegezegd. Een dag later bleek dat ook het Armeense gezin Tamrazyan onder die groep viel. Daarom kon woensdagmiddag 30 januari de doorlopende kerkdienst eindelijk worden afgesloten, na 2306 uur en een kwartier.

Op 25 maart volgde het verlossende woord voor de familieleden: ze krijgen een verblijfsvergunning en mogen zo in Nederland blijven.