PKN-directeur Jurjen de Groot komt woensdag naar Leeuwarden voor een gesprek over vermogensbeheer. Waarom maakt dit onderwerp zoveel emoties los?

Protestantse Kerk-directeur Jurjen de Groot komt woensdagavond naar de Grote of Jacobijnerkerk in Leeuwarden om te praten over vermogensbeheer door lokale gemeenten. Verschillende Friese kerkrentmeesters en gemeenteleden vrezen dat de landelijke kerk ze wil verplichten om geld te investeren en land en goed te verkopen. De interesse voor de bijeenkomst is groot: de 150 beschikbare plaatsen zijn allemaal vergeven, maar de avond is ook online te volgen.

In maart van dit jaar besloot de Protestantse Kerk in Nederland dat plaatselijke gemeenten voortaan de actuele boekwaarde van hun gebouwen in hun begroting en jaarverslag moeten opnemen. Dat leidt tot transparantie en biedt duidelijkheid, redeneerde het Generale College voor de Behandeling van Beheerszaken (GCBB).

Daarbovenop kan dan voortaan in gemeenten een discussie begonnen worden over de vragen ‘wat is ons vermogen en hoe kunnen en willen we dat inzetten?’ en ‘welk bedrag en op welke termijn kunnen we gebruikmaken van ons vermogen?’, redeneerde het GCBB.

Wordt het vermogen opgepot?

In het Friesch Dagblad barstte daarop een discussie los over nut en noodzaak van deze maatregelen. Gerhard Bakker, voormalig directeur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, ziet de plannen zonnig in, schreef hij : ‘Wat is nou het belang van de publicatie van de vermogenspositie? Dat is niet zo heel moeilijk uit te leggen. Door die cijfers te publiceren, krijgen de kerkleden immers zicht op de mogelijke rijkdom van de plaatselijke gemeente. En kunnen ze vragen stellen hoe er met dat vermogen wordt omgegaan. Wordt het alleen maar opgepot? Wie wordt daar beter van? In een krimpende en snel vergrijzende kerk is dat een belangrijke vraag.’

Geert Benedictus uit Garyp reageerde daarop met bezwaren : ‘Als plaatselijke kerkrentmeester wil je waken over het vermogen wat de lokale gemeenschap ooit heeft samengebracht’. En: ‘Het voelt niet goed als de erg bestuurlijk en hiërarchisch ingestelde Protestantse Kerk centimeter voor centimeter ‘plaatselijk terrein’ inneemt.’

Rein Boersma uit Schettens, voorzitter van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in Fryslân, sprak na een vergadering van Friese Kerkrentmeesters in een interview de zorg uit dat gemeenten verplicht grond moeten verkopen. „We zien dat de landelijke kerk steeds meer grip wil krijgen op het bezit van plaatselijke gemeenten, om dat geld te steken in goede plannen. Maar dat is wat ons betreft niet de weg die we op moeten. Het kan wel omgekeerd: kom eerst maar met goede plannen, en dan kijken we wel of daar geld voor beschikbaar is.”

Grijpgrage vingers

Jurrien Mol, predikant van de Hervormde Gemeente te Opeinde, Nijega, de Tike en voorzitter van de Confessionele Beweging, vreest grijpgrage vingers van de landelijke kerk : ‘In de beoogde beheersregels zie ik de hang naar een centraal geleide kerk waar ‘rijke gemeenten’ een fors quotum mogen afdragen om landelijk gekozen aandachtsvelden te financieren’.

Solidariteit verwacht hij niet als als gevolg van de nieuwe financiële beheersregels, want solidariteit laat zich niet afdwingen. En dat hoeft ook niet; er zijn voldoende voorbeelden van solidariteit op plaatselijk niveau, stelt hij. ‘Die zijn niet ontstaan omdat de gemeenten met de billen bloot moesten, maar juist omdat gemeenten de broek kunnen ophouden.’

Jurjen de Groot

Het Friese rumoer bereikte de bureaus van het dienstencentrum van de landelijke kerk in Utrecht. Eerst reageerde Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk, met een opinie-artikel in deze krant : ‘Het is goed als kerkenraden en colleges van kerkrentmeesters en diakenen zich regelmatig afvragen wat hun beleid is ten aanzien van vermogen, wat ze aan dat vermogen hebben en wat een zinvolle investering van de opbrengsten van het vermogen zou kunnen zijn. Het krimpen van de kerk dwingt ons bijna om dit soort vragen te dúrven stellen. Liever ons geld zo inzetten dat we daarmee de kerk - hopelijk - behouden voor toekomstige generaties, dan straks een vermogende kerk sluiten waar geen mens meer komt.’

Woensdag gaat De Groot in de Grote Kerk het gesprek aan met bezorgde kerkrentmeesters en gemeenteleden. De Grote Kerk is met 150 aanmeldingen ‘uitverkocht’ voor de discussie: meer mensen passen op anderhalve meter afstand niet in het kerkgebouw. Wie de bijeenkomst wil volgen kan terecht op het YouTube-kanaal van Protestantse Wijkgemeente De Jacobijner . De avond begint om 19.30 uur.