Commentaar: Woningnood: een nieuwe prioriteit

Hoewel deze ontwikkelingen allang zijn voorspeld en jaarlijks worden geactualiseerd, heeft de overheid ze niet bij kunnen houden. Op geen enkele manier is Nederland klaar voor de toekomst; het gat tussen vraag en aanbod van woningen is groter dan ooit. Vooral starters, middeninkomens en kwetsbare groepen komen nauwelijks aan een woning. De komende tien jaar moet er haast een miljoen woningen bij om het evenwicht enigszins te herstellen.

Dat het zover heeft kunnen komen, heeft verschillende oorzaken. Allereerst de economische crisis van 2008; die heeft tot uit- of afstel van veel bouwprojecten geleid. De overheid bedacht een verhuurdersheffing, waardoor veel woningbouwcorporaties te weinig overhielden om te bouwen en te verduurzamen. Nog een factor: de hypotheekregels werden strenger, en daarmee werd de drempel voor een koopwoning hoger. Daarbovenop kwamen de problemen met stikstof en PFAS en als klap op de vuurpijl brak corona uit. De grote woningschaarste maakt forse ingrepen nodig.

Regie losgelaten

Intussen heeft de rijksoverheid jaren geleden de regie over woningbouw en ruimtelijke ordening losgelaten. We hebben geen ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu meer en de beroemde nota’s Ruimtelijke Ordening (er verschenen vijf van zulke langetermijnvisies tussen 1960 en 2001) zijn ook allang verleden tijd. Daarmee is de bouwambitie van de regering lastig om te zetten in kloeke uitvoering; het rijk is immers afhankelijk van de mate waarin gemeenten en regio’s bouwgrond beschikbaar stellen.

Maar nog steeds is het een grondwettelijke plicht dat de landsoverheid zorgt voor woningen; het moeten er genoeg zijn, ze moeten kwaliteit hebben en betaalbaar zijn. Terug naar een ministerie van VROM dan maar? Dat hoeft niet. De decentralisatie werd niet voor niets ingezet; de woningmarkt is in Zeeland en Fryslân niet te vergelijken met die in Amsterdam of Utrecht.

Autonoom of beïnvloedbaar?

Regionale regie en kennis zijn onontbeerlijk voor maatwerk. Maar de problemen van nu overstijgen de regio; het gaat hier ook om langetermijntrends en landsbrede ontwikkelingen. Is die trek van periferie naar Randstad autonoom of te beïnvloeden? Bijvoorbeeld door een betere infrastructuur (zoals een Lelylijn)? Wordt door de plotse sterke thuiswerktrend het wonen in de provincie een realistischer optie voor Randstadwerkers? Zijn de woonwensen van de groeigroep van eenpersoonshuishoudens voldoende onderzocht; is wellicht een nieuwe typologie van woning en wijk nodig?

De regie hoeft niet helemaal terug naar Den Haag, maar deze complexe opgave, waarin ook de energietransitie moet worden meegenomen, vergt wel een hechtere samenwerking van rijksoverheid met provincies en gemeenten. Een prioriteit voor een nieuw kabinet – en vooralsnog van de schrijvers van verkiezingsprogramma’s.

hoofdredactie@frieschdagblad.nl

Jongeren willen wel in Makkinga blijven, maar de huizen zijn te duur

Als starter kan ik hooguit 125.000 euro lenen, maar daar krijg je hier in het dorp niks voor Kees Gorter, voorzitter van Dorpsbelang Makkinga, maakt zich al langer druk om de focus op de grotere kernen als het gaat om woningbouw.