Documentaire biedt inkijk in eilander leven

Een van de belangrijke pijlers van de eilandersamenwerking is het behoud van leefbaarheid. We naderen het einde van een prachtige zomer. Het mooie weer heeft veel toeristen naar de eilanden gebracht. ‘Als je toch eens op zo’n eiland zou kunnen wonen.’

De eilanders bedienen deze gasten doorgaans met veel inzet. Daar hebben zij de handen vol aan. Maar de komende winterperiode zal er ook weer aandacht zijn voor enkele andere pittige uitdagingen.

De Waddeneilanden koesteren een voorspoedige economische ontwikkeling, maar zien zich ook geconfronteerd met de bijeffecten daarvan: moeilijk vervulbare vacatures en een tekort aan betaalbare (!) woningen. Bovendien is ook op de Waddeneilanden sprake van vergrijzing en ontgroening van de bevolking.

Op een eiland zijn oplossingen van het vasteland niet altijd over te nemen. Zo kan ‘aan de wal’ worden besloten een kleine school te sluiten en leerlingenvervoer naar een andere school aan te bieden. Dit is op onze eilanden echter geen optie. Want als er geen school meer is, zullen jonge gezinnen minder snel blijven of zich op het eiland vestigen. Dat zou funest zijn voor de leefbaarheid op het eiland.

Zo kan ‘aan de wal’ worden besloten een kleine school te sluiten en leerlingenvervoer naar een andere school aan te bieden. Dit is op onze eilanden echter geen optie

Onder leefbaarheid verstaan we ‘de mate waarin de omgeving aansluit bij de eisen en wensen die er door de mens aan worden gesteld’. Oftewel, hoe aantrekkelijk en/of geschikt is een gebied of gemeenschap om er te wonen of werken in de ogen van degenen die er wonen of werken? Sociale, ruimtelijke en economische factoren bepalen in samenhang de leefbaarheid.

Maatwerk vereist

Op de eilanden is geen sprake van leegstand, maar van woningnood. Er is geen werkloosheid, maar een tekort aan personeel. De werkgelegenheid is echter eenzijdig van karakter (vooral horeca en toerisme). Bij het zoeken naar oplossingen is maatwerk vereist.

Eilanders willen van wieg tot graf op hun eiland kunnen leven. Dan moet sprake zijn van volwaardige gemeenschappen, met een gezonde bevolkingsopbouw. Om jongvolwassenen te binden en nieuwe bewoners vestigingsmogelijkheden te bieden, moeten basisvoorzieningen op orde zijn: kinderopvang, primair en voortgezet onderwijs, werkgelegenheid, betaalbare woningen en zorg.

Op de eilanden is geen spraken van leegstand, maar van woningnood. Er is geen werkloosheid, maar een tekort aan personeel

Die voorzieningen kennen wel samenhang. Als er geen betaalbare woningen zijn, kunnen starters zich niet vestigen. Voldoende werkgelegenheid is van belang om ieder een arbeidsplaats te kunnen bieden, het liefst passend bij zijn of haar opleiding. De kwaliteit van het onderwijs moet goed zijn om de kinderen dezelfde kansen te bieden als aan de vaste wal. Ook een goede bereikbaarheid is een vestigingsfactor om op een eiland te gaan werken.

Inkijk

Om inzicht te geven in en begrip te kweken voor de specifieke eilander problematiek hebben de Waddeneilanden een documentaire laten maken over de leefbaarheid op de eilanden: Een inkijkje in het leven van de eilanders . In die documentaire wordt ingegaan op zaken waar eilanders in hun dagelijks leven tegenaan lopen: het regelen van kinderopvang, het kopen of huren van een huis, werk en de zorg voor een partner.

Een inkijkje in het leven van de eilanders from Prospektor on Vimeo .

De documentaire is nadrukkelijk bedoeld als gespreksstarter voor overheden en maatschappelijke organisaties, zoals bijvoorbeeld woningbouwcorporaties en zorginstellingen. Hij geeft een beeld van het leven op de eilanden en laat zien dat bestaande wetten en regels soms niet aansluiten bij de specifieke eilandersituatie. Een aantal eilanders heeft dat goed verwoord.

Bert Wassink is burgemeester van Terschelling en voorzitter van Samenwerkingsverband De Waddeneilanden. De documentaire is financieel mogelijk gemaakt door de provincie Fryslân.

Deze bijdrage is tot stand gekomen op initiatief van de Waddenacademie.