Landbouw vecht zich al kapot ten behoeve van het klimaatbeleid | Opinie

Gisterenwerd bekend dat het verzet van minister Wopke Hoekstra (Financiën) van een jaar geleden tegen het Europese Herstelfonds en vooral tegen Italië niet helemaal vergeefs was. Onder leiding van Mario Draghi is de Italiaanse regering er als eerste in geslaagd het benodigde huiswerk in een geloofwaardige opzet in te leveren bij de Europese Commissie.

Maar dat betekent nog helemaal niet dat het land er dertig jaar lang in zal slagen de mooie, duurzame plannen voor nieuwe infrastructuur, energietransitie en het aanleggen van een digitaal glasvezelnetwerk ook echt te realiseren. Natuurlijk, mooi dat Italië als eerste klaar is met het huiswerk. Daar kan Nederland niet aan tippen.

750 miljard

Waarschijnlijk zullen komende vrijdag op het afgesproken moment alle lidstaten minus één hun huiswerk hebben gemaakt. Zij komen dan alle in aanmerking voor het geld dat klaar ligt in Brussel of dat zal worden geleend op de kapitaalmarkt. Het Herstelfonds van 750 miljard euro om de Europese economie uit het coronaslop te trekken, krijgt vaart. Alleen Nederland heeft tijd nodig omdat ons land nu al wekenlang vecht over de positie van Mark Rutte en over een te vormen nieuw kabinet.

Wat in het vat zit, verzuurt niet. Die ‘bescheiden’ 5,6 miljard euro, die voor Nederland is bestemd, zal heus wel beschikbaar komen als daar goede plannen voor komen. De decentrale overheden in ons land hebben trouwens wel het goede voorbeeld gegeven. Zij waren op tijd met allerlei plannen en konden vlak na Pasen samen met Portugal als eerste goedkeuring krijgen voor plannen die de regionale economie in duurzame richting sturen. Kernwoord: groene waterstof. Een kernwoord dat Draghi nu ook aan de Italianen leert.

Politieke doorbraak

Tot zover voldoet alles aan de mooie bewoordingen van de Europese Klimaatwet. Want dat was het nieuws van vorige week. Over die Klimaatwet is een politieke doorbraak bereikt. Er moeten nog een hoop formaliteiten worden vervuld. Maar zowel de regeringen van de lidstaten als het Europees Parlement stemmen in met twee doelstellingen: 55 procent terugdringen van CO2 in 2030 en 95 procent in 2050. Dat heet: klimaatneutraal. Daarna, zo fluisteren de Groenen alweer, moet de uitstoot ook verder dalen ten opzichte van het ooit gekozen niveau van 1990.

Maar dan? Mooie woorden eisen dertig jaar lang goede daden. Allemaal gericht op dat ene doel. Weten we eigenlijk wel hoe dat moet? Tot nu toe is de tekentafel geduldig gebleken. In Nederland kunnen we erover meepraten. Het terugdringen van de uitstoot van CO2 met 20 procent in 2020 leek al te hoog gegrepen. Eerst leek Nederland met veel inspanning te blijven steken bij 16 procent. Later werd dat toch 21 procent. Niet genoeg volgens de rechter, die er zich via Urgenda tegenaan ging bemoeien. Het moet 25 procent worden.

Het probleem bij zulke langjarige processen is dat iedereen begint met het zogenoemde laaghangende fruit. Nu dat allemaal is geplukt zijn we een klein stukje onderweg. Voor dat hele lange traject tot 55 procent in 2030 en 95 procent in 2050 is veel geld, veel inspanning en veel technologische vernieuwing nodig. Er zijn intussen heel veel rapporten verschenen en klimaattafels georganiseerd. Zowel op Europees vlak als in Nederland. Over de cijfers is niet zoveel discussie.

Over de route om die doelstelling te bereiken is echter nog veel onduidelijk. Natuurlijk, er zijn mooie plannen. Van Eemshaven, via Delfzijl tot Oldambt en van Groningen tot Bad Nieuweschans glanst niet alleen de theorie van waterstof, maar wordt ook de praktijk zichtbaar. Mooi. Maar lang niet voldoende om te bereiken wat in 2050 bereikt zou moeten zijn. Niemand weet echt of we de technologische vernieuwingen zullen vinden die nodig zijn.

Duurzame landbouw

Nu al woedt in de Europese Commissie en in het Europees Parlement het gevecht over de duurzame landbouw. In oktober vorig jaar stemde een meerderheid in het parlement voor een landbouwbeleid dat niet in alle opzichten voldoet aan de wensen en verlangens van groene politiek.

Voorzitter Ursula von der Leyen weet nog niet de juiste woorden te vinden om haar Green Deal (Frans Timmermans) te verzoenen met die van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. De Poolse landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski steunt vooral de conservatieve boeren op het Poolse platteland. Hij vindt er een meerderheid voor in het Europees Parlement.

Dichtbij huis speelt iets dergelijks. Wat weten we eigenlijk van de kringlooplandbouw van demissionair minister Carola Schouten? Ja, er liggen biologische producten in de supermarkt. Maar de spreekwoordelijke wormstekelige appels blijven er liggen. Om over de al tientallen jaren voortslepende discussie over stikstof nog maar te zwijgen. De landbouw vecht zich nu al kapot ten behoeve van het klimaatbeleid.