Opinie: Aanpak van plastic in de Waddenzee vraagt om gecoördineerde actie

De Community Plasticvrije Waddenzee gaat alle goede initiatieven die er overal in en rond de Wadden al zijn versnellen en opschalen, zodat die meer impact hebben. Door de juiste mensen op de juiste momenten met elkaar te verbinden moet de Waddenzee zo snel mogelijk plasticvrij worden.

Sinds twee jaar worden een drietal onbewoonde eilanden in de Waddenzee gemonitord op de aanwezigheid van zwerfafval. Het blijkt dat ook daar zwerfafval wordt aangetroffen, met name, en niet verrassend, in de buurt van menselijke activiteiten. Ook wordt zwerfafval in de Waddenzee al veel langer aangetroffen op de wadplaten en zelfs in dieren.

Zwerfafval

Wat dit zwerfafval betekent voor het ecosysteem van de Waddenzee is grotendeels onbekend. Vooral omdat het grote afval afbreekt tot microscopisch kleine delen. Wat in elk geval duidelijk is, is dat het meeste zwerfafval afkomstig is van de visserij en van recreatie.

Met name ballonnen, lintjes en vispluis treffen we aan. Zeehonden en vogels raken soms verstrikt in de plastic bende. Met diepe snijwonden en soms zelfs de dood tot gevolg.

De kleinere delen van het plastic worden opgegeten door allerlei dieren, zoals vissen, vogels en zeehonden. In hoeverre microplastic oorzaak is voor sterfte van individuele dieren en verzwakking van populaties, wordt nog onderzocht.

Om plasticafval aan te pakken, zijn er al veel mogelijkheden uitgedacht en uitgeprobeerd. Het is tijd om de succesvolle aanpakken op te schalen. De Community gaat daar nu vaart achter zetten. Een zogenaamde ‘versnellingsgroep’, twintig actieve personen en partijen van de Community, vormt het platform waar zaken worden opgepakt.

Er wordt kennis gedeeld, partijen en initiatieven vinden elkaar en starten een samenwerking. De versnellingsgroep is breed samengesteld. Het zijn bestuurders en uitvoerders van terreinbeherende organisaties tot jutterverenigingen, van overheden tot natuurorganisaties die het Waddengebied beschermen.

Aanpak op drie fronten

Inzet van de Community is om het plasticprobleem op drie fronten aan te pakken. Ten eerste bij de bron, bijvoorbeeld door alternatieven voor plastic rietjes en plastic verpakkingen in de horeca te stimuleren, en voor netten van viskotters die geen ‘vispluis’ meer opleveren in zee.

Ten tweede door de aanvoer van plastic naar de Waddenzee sterk in te dammen, bijvoorbeeld met de aanleg van een zogenoemde bubble barrier in het Van Harinxmakanaal bij Harlingen. Dit waterscherm laat wel vissen door, maar vangt drijvend plastic af voor het de Waddenzee in gaat.

Het derde front is het zorgen voor overzicht in opruimacties en opgehaald afval laten verwerken tot bruikbare producten.

Wat dit zwerfafval betekent voor het ecosysteem van de Waddenzee is grotendeels onbekend

De Versnellingsgroep komt in oktober weer bij elkaar in Harlingen, en overlegt over een communicatieplan, een gezamenlijke site voor opruimacties in de Wadden, een werkconferentie in 2020 en

een voorstel voor een groot Waddenfonds-project waarbij ook Circulair Fryslân is betrokken. De eerste stap op weg naar de bubble barrier staat eveneens op de agenda.

De plannen voor de Community zijn in 2018 gemaakt, aangejaagd door een brief van Nienke Dijkstra in 2015, een enthousiaste ondernemer uit het Waddengebied, gericht aan de beheerders. Zij vroeg aandacht voor het zwerfafvalprobleem op de Wadden en dat leidde tot een eerste aanpak door het Programma naar een Rijke Waddenzee.

De containerramp met MSC Zoe in januari liet zien hoe kwetsbaar de Wadden zijn en hoe welkom een voortvarende en gecoördineerde aanpak van plastics is. Als iedereen er vanuit zijn eigen expertise en netwerk de schouders onder zet, kunnen we samen mooie stappen zetten.

De Waddenzee is het meer dan waard.

Floris van Bentum werkt bij Rijkswaterstaat en is trekker van de Community Plasticvrije Waddenzee in samenwerking met bureau de LynxDit artikel is tot stand gekomen op initiatief van de Waddenacademie