Opinie: Holistische landbouw is niet zweverig maar ‘zo nuchter als een pasgeboren kalf’

Je zou het ook kringlooplandbouw kunnen noemen, het gaat om de samenhang van de systemen. Het uitgangspunt van deze vorm van landbouw is het nabootsen van de natuur en kosten die je niet hoeft te maken, hoef je ook niet goed te maken met een onnodig intensieve productiewijze.

Met minder meer bereiken

In Amerika zijn Joe Salatin en Gabe Brown de bekendste gezichten van deze vorm van landbouw. Geen linkse zweverige types maar hardcore boeren die tegen de beperkingen van het huidige, en alsmaar intensievere, landbouwsysteem aanliepen. Ze kwamen tot de conclusie dat het beter is als alles iets minder mensgestuurd gaat en er wat meer gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden van de natuur. Door natuurlijke omstandigheden als uitgangspunt te aanvaarden en de bodembiologie op nummer één te zetten, kan met minder meer worden bereikt.

Het duurste productiemiddel in de landbouw is de grond. Die wordt veelal respectloos behandeld. Zowel op het gebied van ontwatering, bemesting, gewasbescherming, bodemverdichting als grondbewerking. Hierdoor kan er geen sprake meer zijn van een optimale bodembiologie. Een relatief onbekende wereld met een veel grotere biodiversiteit dan boven het maaiveld. Een complex systeem van micro- en macrobiologie, dat bij optimale omstandigheden de basis is voor productiemogelijkheden, waterhuishouding van de grond en CO2-opslag.

Hergebruik en verspilling tegengaan. Dat is waar de landbouw naartoe moet als het aan de minister ligt. Er is echter een belangrijk lek: de ‘nieuwe bemestingsstoffen’ gaan door het toilet en komen niet meer in de keten https://t.co/GwzR0NXinD

— Friesch Dagblad (@frieschdagblad) March 26, 2019

Dierlijke mest

Opbouw van organische stof in de bodem is hierbij van essentieel belang. Een gezonde bodem moet een structuur hebben van black cottage cheese, rul met veel poriën dus. Om dit te bereiken, is kunstmest niet wenselijk, is dierlijke mest onmisbaar, zijn bodembewerkingen funest en zijn verschillende kruiden/grassen nodig voor een goede doorworteling van de bodem. Dan houdt deze ook meer vocht vast, bij de toename van 1 procent organische stof stijgt dit met 150.000 kubieke meter water per hectare. Resultaat: minder last van droogte en bij hevige neerslag kan het water beter in de bodem infiltreren, wat wateroverlast voorkomt.

Laat ieder zijn eigen keuzes maken maar steun boeren die klaar zijn voor deze transitie

Dit in tegenstelling tot de huidige bodemprofielen, die te vergelijken zijn met een blok chocolade. Die zijn uniform en compact met weinig ruimte voor de noodzakelijke bodembiologie. Deze slechte uitgangssituatie wordt nog eens versterkt door het gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. Met andere woorden, het huidige systeem levert misschien meer per hectare, maar is kwetsbaar, kostenverhogend en er blijft onder de streep minder van over. Daarnaast bevatten de producten van het huidige landbouwsysteem minder mineralen die van essentieel belang zijn voor de gezondheid van mens en dier.

Hoe nu verder?

Hoe nu verder? Op basis van bovenstaande kennis zou je acuut alle boeren moeten verplichten om het roer dus drastisch om te gooien. Echter dat werkt niet en wordt een brij van regelgeving die een efficiënte uitwerking voor de voeten loopt. Een boer wil zelf keuzes maken, hij wil vrije ondernemer zijn. Die moet je niet willen overtuigen, maar die moet je hooguit verleiden.

Stop met de demonisering van de landbouw, schrijft Marc Calon van @LTONederland in dit opiniestuk https://t.co/LoAyBB0Y77

— Friesch Dagblad (@frieschdagblad) March 25, 2019

Laat een ieder zijn eigen keuzes maken maar steun de boeren die klaar zijn voor deze transitie. De overige boeren behandel je als vrije ondernemers binnen de kaders die we al hebben, of zelfs nog aangescherpte kaders. En misschien moeten ze in de toekomst net als de industrie een CO2-heffing betalen. Je zult zien, dan volgen er meer. Niet omdat ze moeten, maar omdat het ook beter is voor de eigen bedrijfsvoering en het plezier in hun bedrijfsvoering.

CO2

Is de landbouw nu nog de gebeten hond met betrekking tot de CO2-uitstoot, de landbouw kan dan mede de oplossing zijn. Enerzijds omdat de landbouw zelf vele malen minder CO2 produceert en anderzijds omdat er door een gewijzigd grondgebruik meer CO2 in de grond kan worden opgeslagen.

Kanteling landbouw is nodig, maar de boer kan dat niet in zijn eentje https://t.co/cpeoAM4jxK via @Frieschdagblad

— Jan Willem Erisman (@jwerisman) October 11, 2018

De overheid heeft met de beste bedoeling na de Tweede Wereldoorlog een draak van een landbouwbeleid gevoerd. Het wordt tijd dit sprookjesboek voorgoed in de kast te zetten. Een deel van de boeren is al om, nu de overheid nog.

Nico Minnema werkt bij het adviesbureau Successie Natuurzaken in Earnewâld