Opinie: Werelderfgoed Waddenzee verdient beter

Het Waddengebied is het grootste en meest ongerepte natuurgebied van Nederland. Niet voor niks heeft dit gebied het predicaat Werelderfgoed en genieten jaarlijks vele toeristen van dit mooie gebied. De natuurkwaliteit van met name de Waddenzee en open landschap van de Wadden staan echter onder druk, streefbeelden worden niet gerealiseerd. Vandaar de opdracht in het regeerakkoord tot het vormen van één beheerautoriteit voor de Waddenzee. Via een integraal beheerplan en een effectief beheer zou het Waddengebied beter beschermd zijn en zich verder kunnen ontwikkelen. Die uitwerking is in juni door de ministers Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) en Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) aan de Tweede Kamer gepresenteerd, maar helpt het ons verder?

In het voorstel van de ministers is een scheiding aangebracht tussen beleid en beheer. Dat is een logische keuze. De Waddenzee is gebaat bij een beter beheer, met een herkenbare, aanspreekbare beheerder(s). Deze kan dat allen maar goed doen, conform een integraal beheerplan, als ook de beleidskaders (wat kan nog wel/niet en waar) integraal worden afgewogen en zijn vastgesteld. So far so good!

Waddengebied

Het Waddengebied is groot en in organisatorische zin complex. Naast het rijk, met twee ministeries, hebben ook drie provincies en dertien gemeenten een en ander in de melk te brokkelen. Dan heb ik het nog niet over de vele gebruikers van het wad (vissers, havens, wadvaarders en de natuurbeschermers).

Dan is het hebben van een gezamenlijke toekomstvisie best lastig. Toch waren we met elkaar goed op weg met het proces Gebiedsagenda Wadden 2050. Ik zeg bewust waren, want in afwachting van de brief van de beide ministers aan de Tweede Kamer dreigt de energie en slagkracht uit het opstellen van deze visie te verdwijnen. Dat gevoel wordt alleen maar groter door het voorstel wat er nu ligt vanuit Den Haag.

Een goed beheer kan alleen volgens een gedegen plan, door een onafhankelijke organisatie

Uiteraard, overheden stellen beleid vast. Het ontwikkelen en toetsen van beleid, doe je echter samen. De overheid gaat in gesprek met de gebruikers en belanghebbenden. Het proces Gebiedsagenda Wadden 2050 is hier een sprekend voorbeeld van.

De containerramp heeft bij veel mensen de ogen geopend

Burgemeester van Schiermonnikoog Ineke van Gent heeft even daarvoor het startschot gegeven van de eerste etappe van Boskalis Beach Cleanup Tour. Samen met duizenden vrijwilligers ruimt Stichting De Noordzee van 1 tot en met 15 augustus zoveel mogelijk afval op van de Nederlandse stranden.

De ministers hebben nu besloten op het hoogste niveau van overleg, stakeholders en overheden ieder hun eigen overlegorgaan te geven (omgevingsberaad respectievelijk bestuurlijk overleg Wadden). Daardoor is er geen structurele discussie op dit beslisniveau tussen overheden en stakeholders meer mogelijk.

Op afstand gezet

Gevolg is dat je nog meer overlegstructuren creëert en de belangrijkste gebruikers/betrokkenen van de Waddenzee worden hiermee op afstand gezet. Ook de integrale aanpak van de Gebiedsagenda wordt hiermee de pas afgesneden. De gekozen constructie is te ‘top-down’ en past niet in de huidige tijd van participatie en betrokkenheid. De oplossing is echter simpel. Laat die partijen die werkelijk een sturende bijdrage kunnen leveren aan het Waddengebied als adviseur (één vanuit het bedrijfsleven, één vanuit de maatschappelijke organisaties) deelnemen aan het bestuurlijk overleg met de overheden.

Lees ook: Massale hulp bij opruimen afval uit zee (+video)

Het beheren van de Waddenzee is een complexe en grote opgave. Het beheer bestaat uit vele facetten, fysiek beheer, vergunningverlening, handhaving, educatie en voorlichting, maar ook kennisontwikkeling. Wij hopen dat de beheerautoriteit gezaghebbend, slagvaardig en onafhankelijk kan opereren en dat daar voldoende geld voor beschikbaar is. Dat vraagt om heldere aansturing en een heldere opdracht (vandaar dat die beleidspoot zo belangrijk is). Het voorstel van de ministers is op dit onderdeel nog onvoldoende uitgewerkt.

Conclusie

Concluderend: een eerste stap is gezet, maar we zijn met de beheerautoriteit nog niet op het niveau dat het Waddengebied verdient. De natuur- en milieuorganisaties en de partijen die de Waddenzee economisch gebruiken zijn het met elkaar eens hoe verantwoord om te gaan met dit kwetsbare Werelderfgoed. Overheid: makkelijker kan je het niet krijgen. Profiteer van dit aanbod en betrek ons!

Arjen Kok is van Natuurmonumenten/Coalitie Wadden Natuurlijk. Hij schreef dit mede namens Verbond Vaarrecreatie Waddenzee, Waddenzeehavens, havenbedrijvenverenigingen en Samenwerkende Waddenvisserij organisaties.

Dit artikel is op initiatief van de Waddenacademie tot stand gekomen

Lees ook: Oproep tot onderzoek risico’s containers