We weten al vrij lang dat het niet goed gaat komen met de arbeidsmarkt in Fryslân | Column Ingrid van de Vegte

We weten al vrij lang dat het niet goed gaat komen met de arbeidsmarkt in Fryslân – net zo min als in geheel Nederland en andere vergrijzende landen van Europa. Het aantal mensen dat vanwege leeftijd uitstroomt wordt niet aangevuld aan de onderkant, domweg omdat er minder jongeren dan ouderen zijn.

En dat met de energie- en andere transities, grote bouwopgave en andere achterstanden, toenemende zorgvraag juist vanwege de vergrijzing. Er is veel geld, maar wie doet het werk? Waar we vrij lang te maken hadden met werkloosheid, krijgen we nu veel vacatures en werk dat niet gedaan zal worden. Door eerst de economische crisis en daarop de laatste twee jaren de gevolgen van corona is dit probleem wat uit beeld geraakt. Er was geen urgentie, maar die is er nu dus wel.

Slimmer werken

Er moet wat gebeuren. Dat kan door slimmer te werken, meer te werken, mensen die niet werken wel te laten werken en mensen te verleiden bij ons, in ons vergrijzende land, te komen werken. Elke sector is daar inmiddels wel mee bezig. Taskforces, convenanten, aanvalsplannen en akkoorden, vaak combinaties van onderwijs, ondernemers en overheden met veel drive om dit op te lossen. Althans, voor hun eigen branche.

Vanzelfsprekend gaat dat leiden tot het gevecht om de schaarste, waterbedeffecten, loonstijgingen, inflatie etc etc. Ik heb hier al eens eerder gepleit voor het nadenken over de vraag of alle bedrijvigheid en al het werk wel zinvol en toekomstbestendig is en of er bij schaarste geen keuzen op die grondslag gemaakt moeten worden. Maar aan dat soort discussies lijken we niet toe, laat staan dat iemand zo’n moreel oordeel leidend zou willen laten zijn in het vestigingsbeleid etc.

Een wethouder uit Amsterdam haastte zich te zeggen dat het er bij de beteugeling van de flitsbezorgdiensten niet om ging dat het nutteloze bedrijven zijn met slechte banen, maar om de ervaren overlast in buurten door teveel scooters en panden vol dozen achter zwarte ramen.

Alle instrumenten

Goed, laat ik bij mijn punt blijven. We moeten alle instrumenten inzetten die we hebben, dus en slimmer en meer en met andere mensen. Slimmer met digitalisering, meer door parttimers te stimuleren meer te werken en anders door de participatiewet echt te laten werken door mensen die nu nog op afstand staan goed te begeleiden naar een baan die ze kunnen invullen en houden. En zeker ook met het inzetten en bijscholen van het grote potentieel van alle vluchtelingen, niet alleen de Oekraïners.

Ook zij die al jaren, zelfs met een status, in een azc zitten en ingewikkeld moeten inburgeren, zich vervelen maar niet mogen werken. En dus ook gericht arbeidsmigranten werven en behouden, niet als een tijdelijke oplossing – we weten hoe het eerder is gegaan - en niet alleen contact hebben als er overlast is in een dorp of buurt, maar ze begeleiden en zich thuis laten voelen.

Behandel ze als de expats die uit Londen naar Amsterdam kwamen toen wij de ‘slag om het Europese medicijngenootschap’ hadden gewonnen na de aangekondigde Brexit. Er werden huizen, banen voor partners en goede scholen voor de kinderen gezocht. Omdat we blij met ze waren….

Alles tegelijk dus, wat kunnen we beïnvloeden, wat kunnen we sturen, hoe kunnen we samen meer doen en wat slimmer. Natuurlijk moet elke branche zijn eigen opleidingen en begeleidingen verbeteren, maar het is niet erg goed voor ons allen als dit zonder afstemming gebeurt en we straks wel veel mensen hebben die windmolens kunnen bouwen, maar het onderwijs is leeggelopen of andersom.

Ingrid Van de Vegte is directeur-bestuurder van het Fries Sociaal Planbureau