Wacht niet langer met het beter beschermen van de Waddenzee

Zo’n tien maanden na de ramp met het containerschip Msc Zoe komen er nog steeds berichten in de media over de nasleep van de 342 over boord gevallen containers. Een groot deel van de inhoud van deze containers kwam terecht in ons Unesco werelderfgoed, de Waddenzee.

Ik word echt niet vrolijk van deze berichten. Rekeningen voor het opruimen zijn nog niet volledig betaald, ruim achthonderd ton rotzooi zwerft nog rond in de Noordzee en de Waddenzee en nog 34 containers liggen op de zeebodem.

Uit onderzoek van het televisieprogramma Zembla blijkt dat de zwarte doos aan boord van het schip niet naar behoren heeft gefunctioneerd. Bovendien is het erg waarschijnlijk dat het schip de zeebodem heeft geraakt.

Miljoenen plastic korrels

De verzekeraar van Msc doet moeilijk over de miljoenen plastic korrels waarmee direct na de ramp de stranden van de Waddeneilanden vol lagen. Volgens de verzekeraar kan niet worden bewezen dat deze afkomstig zijn van Msc Zoe. Nou ja zeg, er zijn vele foto’s van de zakken plasticgranulaat uit de overboord geslagen containers. Hoeveel bewijs wil je hebben?

Zo'n 700 ton afval van MSC Zoë slingert nog rond in zee

Er is tot nu toe zo'n 2.500 ton aan afval van de MSC Zoë geborgen. Ongeveer zevenhonderd ton is nog niet gevonden of opgeruimd, zo meldt het Bestuurlijk Waddenoverleg+ (BWO+). Dat gremium van bestuurders kwam recent bij elkaar om over de containercrisis van januari te praten.

Het onderzoek van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid komt pas in het voorjaar van 2020. Veel moties in de Tweede Kamer aangaande deze containerramp zijn aangehouden totdat er meer feitelijke resultaten zijn vanuit deze Onderzoekraad en andere instanties.

Kortom: alles houdt elkaar in de wurggreep. Ondertussen verdwijnen de resterende plastic korrels, het piepschuim, de lithiumbatterijen en andere lading- en containerresten steeds dieper in het zand en slib van onze dynamische Noordzee en Waddenkust.

Voldoende feiten

De Waddenvereniging vindt dat we alles op alles moeten zetten om onze unieke Unesco Werelderfgoed Waddenzee zo goed mogelijk te beschermen tegen de gevolgen van een dergelijke scheepsramp. Er zijn voldoende feiten om nu al te handelen, nieuw beleid te formuleren en ons gedrag aan te passen.

Het is een feit dat vanwege de beperkte waterdiepte op de vaarroute direct boven de Waddeneilanden het veel beter is dat grote diepstekende schepen gebruikmaken van het noordelijker gelegen ‘Friesland’-routesysteem. Net als bij bepaalde olie- en chemicaliëntankers moet voor de steeds groter wordende containerschepen de verplichting gelden om deze veel diepere zeeroute te volgen. Het invoeren van verkeersleiding voor de scheepvaart kan dan deze schepen begeleiden en ook zorgen voor regie bij het steeds complexere gebruik van de Noordzee.

Alles houdt elkaar in de wurggreep. Ondertussen verdwijnen de resterende plastic korrels steeds dieper in het zand

Het is een feit dat verzekeraars onderhandelen over de afwikkeling van claims na een incident. Dat is een juridisch spel, waarbij wordt ingezet op zo min mogelijk kosten voor de klant. De claimende partij moet bewijzen dat schade door vervuiling van het ‘averijschip’ afkomstig is. Gedetailleerde ladinglijsten en monsters zijn hierbij onmisbaar, maar ook goed gedocumenteerde en actuele nulsituaties van bijvoorbeeld reeds bestaande bodem-en watervervuilingen van de Waddenzee en Noordzee.

We kunnen nu al onderzoeken of en zo ja, hoe wetgeving kan worden aangepast om bedrijfsgegevens in geval van milieu-incidenten toch openbaar te maken. Daarnaast moet nu al mogelijk worden gemaakt om op basis van alle meetgegevens een juridisch houdbare nulsituatie vast te leggen voor verschillende chemicaliën, plastics en oliesoorten die worden vervoerd via routes boven de Waddeneilanden.

De containerramp heeft bij veel mensen de ogen geopend

Burgemeester van Schiermonnikoog Ineke van Gent heeft even daarvoor het startschot gegeven van de eerste etappe van Boskalis Beach Cleanup Tour. Samen met duizenden vrijwilligers ruimt Stichting De Noordzee van 1 tot en met 15 augustus zoveel mogelijk afval op van de Nederlandse stranden.

Tenslotte is het een feit dat grote containerschepen varen omdat er een vraag is naar producten. Ieder persoon die zelf die enorme afvalbulten in het Waddengebied en aan de Noordzeekust begin januari heeft gezien, is geconfronteerd met ons eigen consumeergedrag. Als consument moeten we lessen trekken over aanschaf van veel onnodige goederen. Want hier geld: is er geen vraag, dan is er geen transport. Veel kleine stappen kunnen uiteindelijk tot grote veranderingen leiden.

Schouders eronder

De Waddenzee verdient het dat we de wurggreep doorbreken, waar we door de containerramp nu in terecht zijn gekomen. Politici, bestuurders, ambtenaren, reders, verzekeraars, inwoners en waddenliefhebbers: iedereen kan op een eigen manier hier een bijdrage aan leveren.

Gezamenlijk de schouders eronder, net als in de eerste weken van januari dit jaar tijdens de ramp. Samen kunnen we echt iets veranderen.