Buxusmotrupsen in de tuin? Bestrijden met biologisch verantwoorde middelen kan, maar de natuur lost zelf ook al veel op

Het is voor veel mensen een onaangename verrassing, als ’s ochtends voor vertrek naar werk opeens blijkt dat de buxussen in de tuin aan het verkleuren zijn. Waar de struik of haag eerst nog mooi groen was, lijkt het nu alsof hij wekenlang geen water heeft gehad, gecombineerd met een hittegolf.

In de meeste gevallen is er echter een buxusmot aan het werk geweest. Die exotische nachtvlinder waaide in 2007 via een transport vanuit Azië over naar Europa en zijn rupsen vreten sindsdien buxussen kaal. De afgelopen jaren gebeurde dat vooral in Noord-Brabant en grote delen van Midden-Nederland, nu heeft het insect ook Fryslân bereikt.

Dagelijks meerdere telefoontjes

Bij Tuincentrum De Florahoek in Hurdegaryp komen er inmiddels dagelijks meerdere telefoontjes binnen van mensen met aangevreten buxusplanten, vertelt eigenaar Klaas Piekstra. Hij had aanvankelijk de hoop dat de plaag Noord-Nederland zou overslaan. ,,Maar nu is het ook hier extreem. Net als met de slakken en schimmels.”

Wat er precies gebeurt als een buxusmot het op jouw tuin voorzien heeft? ,,Dan zoekt het vlindervrouwtje een geschikte buxus en legt ze er tientallen tot honderden eitjes op”, zegt Anthonie Stip van de Vlinderstichting. ,,Uit die eitjes komen dan naar verloop van tijd de rupsjes en zij eten alle bladeren van de plant.”

Preventief een feromoonval ophangen

Om dat te voorkomen kun je preventief een feromoonval ophangen, weet Piekstra. ,,Daar zit een lokstof in die de mannetjesmot aantrekt. Omdat de vlinder, net als bij een een wespenvanger, vast komt te zitten kan hij de vrouwtjes niet langer bevruchten en worden er ook geen eitjes meer gelegd.”

Ido Funcke van H&W Hoveniers in Drachten voegt tijdens het bemesten van de plant al een speciaal goedje toe om minder bruine bladeren te krijgen. ,,Maar als de hele buxus verkleurd is en mensen bellen, weet ik wel hoe laat het is”, zegt hij. ,,In zo’n geval beveel ik een bestrijdingsmiddel aan en als de rupsen eenmaal dood zijn, moet je hopen dat de plant na de winter bijtrekt.”

Dweilen met de kraan open

Bij de Vlinderstichting is men juist wars van zulke middelen. ,,Want bestrijden is altijd dweilen met de kraan open”, vindt Stip. ,,Het lukt nooit om alle buxusmotten weg te krijgen en bovendien moet je dat ook helemaal niet willen. Het gif dat nodig is om deze rupsen te doden is namelijk ook schadelijk voor andere dieren, terwijl die geen vlieg kwaad doen.”

Piekstra betwist dat op zijn beurt. Chemische bestrijdingsmiddelen zal hij zijn klanten nooit adviseren. ,,Maar met de biologische varianten die je tegenwoordig hebt is niks mis.”

Buxussen vervangen door soortgelijke struiken

Hoe het ook zij: de keuze om kaalgevreten buxussen te vervangen door andere, soortgelijke, struiken heeft er in Midden- en Zuid-Nederland inmiddels toe geleid dat de grootste problematiek voorbij is. ,,Ik verwacht dat dat in het Noorden ook snel gebeurt”, zegt Stip.

Aan H&W Hoveniers zal het wat dat betreft niet liggen. Het bedrijf gebruikt de laatste jaren sowieso al geen buxussen meer omdat er betere (lees minder gevoelige) alternatieven zijn. Piekstra volgt met zijn tuincentrum eenzelfde strategie, maar benadrukt dat er ,,als de klant het per se wil” nog wel een en ander mogelijk is. ,,Al zullen we het nooit meer adviseren.”

Een goede zaak, die de populatie buxusmotten danig zal terugdringen, verwacht Stip. ,,Maar er blijven er altijd wel een paar over omdat ergens op een verlaten industrieterrein nog een plant staat. Accepteren dat ze er zijn is wat mij betreft de beste strategie. En als we de natuur de kans geven, lost die het vaak zelf al wel op. Koolmezen hebben bijvoorbeeld een heerlijk maaltje als ze een aangetaste struik ontdekken. Die plukken alle rupsen eruit. Zij houden de situatie niet in balans, maar zorgen er wel voor dat het binnen de perken blijft.”