Commissaris Brok spreekt zich bij beëdiging Staten uit voor ander kiesstelsel Eerste Kamer
De overmatige aandacht voor landelijke politiek in aanloop naar de Statenverkiezingen „skansearret de provinsjale polityk”. Dat zei commissaris van de Koning Arno Brok bij de installatie van de nieuwe Friese Staten.
De installatie van Provinciale Staten in maart 2019. Foto: Hoge Noorden / Jacob van Essen
Die aandacht leidt tot „fersmoarging fan wêr’t wy yn de provinsje mei dwaande binne”. De Statenverkiezingen zijn volgens Brok verworden tot „in skaadferkiezing fan de Twadde Keamer”. Daardoor zou de functie van de Eerste Kamer als chambre de réflexion in het geding komen.
Kritiek
De commissaris vroeg zich af of de getrapte verkiezing van de Eerste Kamer door Statenleden nog wel past bij deze tijd. Hij haalde de kritiek aan van deskundigen als hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga, onlangs in het Friesch Dagblad .
Die wees op de grondwetsherziening van 1983. Voor die tijd werd elke drie jaar de helft van de Eerste Kamerleden vervangen, na verkiezingen door Statenleden in een aantal provincies. Daardoor was er geen directe vertaling van de actuele politieke stemming in het land, zoals nu het geval is.
Brok opperde dat een dergelijke, gespreide manier van kiezen een oplossing zou kunnen zijn om Statenverkiezingen weer echt over de provincies te laten gaan.
Regionale vertegenwoordiging
Ook gaf hij het idee ter overdenking om Eerste Kamerleden per provincie rechtstreeks door de bevolking te laten kiezen, zodat er een regionale vertegenwoordiging tot stand komt. „Yn elke provinsje meie kiezers dan seis sitten ferdiele.” De Eerste Kamer heeft 75 zetels en twaalf provincies maal zes is 72. „Dy lêste trije binne dan foar Saba, Sint-Eustasius en Bonêre. Óf foar de provinsje mei it grutste oantal hektares”, grapte Brok, want dat is Fryslân.
Na zijn toespraak beëdigde Brok de 27 mannen en zestien vrouwen die tot Statenlid zijn gekozen.
„Likefolle froulju as fjouwer jier lyn, mar mei de fiering fan hûndert jier kiesrjocht hie it moai west as der krekt wat mear balâns yn west hie.”
26 leden legden de eed of belofte in het Fries af, zeventien in het Nederlands
Bij de beëdiging legden 26 Statenleden de eed of belofte in het Fries af (‘Sawier helpe my God almachtich’ of ‘Dat ferklearje en ûnthjit ik’), zeventien kozen voor het Nederlands. Achttien Statenleden kozen voor de eed, 25 legden de belofte af.
Theo Hiddema
In plaats van de met voorkeursstemmen gekozen Theo Hiddema (FvD), die al had aangekondigd zijn zetel niet in te nemen, werd Johann Stellema beëdigd, de nummer zes op de lijst. De nummer vijf, S. van Swol, had bedankt voor de eer.
