Zo stemden deze Friezen woensdag: van 'natuerlik wer FNP' tot 'Nieuw Sociaal vanwege de slogan'. 'As je net stimme, hawwe je ek gjin rjocht om aanst krityk op de polityk te hawwen'

Walter Eerhard stemde op zijn CDA-buurman

Walter Eerhard is nog geen half jaar inwoner van de gemeente Harlingen. Nu kon hij daar al stemmen. ,,Sinds 1 december wonen we in Harlingen”, vertelt de 69-jarige voormalige inwoner van Noord-Holland, die samen met zijn vrouw naar het stembureau bij voetbalvereniging Zeerobben is gekomen.

Nu zijn ze aanbeland in de contreien van de ouwe seunen , de Harlingers. En dan wordt het ineens woensdag 16 maart en moet je naar de stembus. ,,In Wognum, waar ik voorheen woonde, stemde ik altijd lokaal.”

Maar hij wist helemaal niks van de lokale politiek in Harlingen, waar partijen als Harlinger Belang en de Wad’n Partij in gemeenteraad zitten, naast partijen die ook landelijk actief zijn. En nu zelfs ook Jezus Leeft op het stemformulier stond. ,,Dus ben ik me eerst maar eens gaan verdiepen in al die partijen.”

Uiteindelijk komt het allemaal op hetzelfde neer bij de partijen, denkt hij. ,,Het draait in de programma’s om wonen, werken en jeugd.” En wat wordt het dan? ,,CDA. Ik heb gestemd op de nummer 2: Sietse Zoodsma. Dat is namelijk mijn buurman.”

Eerhard is niet in een hokje te stoppen, want heeft - zeker als het gaat om landelijk stemmen - heel veel partijen wel gehad. ,,Wim Kok van de PvdA, maar ook D66, Van Mierlo.”

Waar hij nog meest fan van was: ,,Klaas Dijkhoff van de VVD”, maar die heeft de politiek inmiddels verlaten. De stem in Harlingen is in ieder geval uitgebracht. De komende vier jaar is er genoeg tijd om verder kennis te nemen hoe de politieke kaart er uitziet.

Klaske Stapert stemt al vijftig jaar FNP

In de Sint-Martinuskerk in Bitgum heeft Klaske Stapert (67) net gestemd. ,,Natuerlik wer FNP.” Voor sommige mensen is een stemwijzer overbodig. Zo ook voor Klaske Stapert, geboren en getogen in Bitgum. Ze heeft in de monumentale Sint-Martinuskerk gestemd op de FNP. De partij waar ze al decennialang trouw aan is. ,,Op Doeke haw ik stimd.” Doeke, is in dit geval Doeke de Jong uit Bitgummole, die daar ook in dorpsbelang actief is.

Stapert vindt dat het haar plicht is om te stemmen. ,,It is de iennichste kear yn fjouwer jier dat je wat te sizzen hawwe en dêr moatte je gebrûk fan meitsje.’’ De gemeentepolitiek volgt ze met name via de regionale media, zoals de kranten. Digitaal een raadsvergadering volgen? Dat heeft ze nog nooit gedaan.

Maar dus wel al bijna ,,fyftich jier de stim op ‘e FNP.” Dat begon al in 1972. Waar ze ook haar domicilie had. Ze is iemand van de ,,fêste wâl.” Ooit woonde ze even op Terschelling, maar daar kon ze niet aarden. ,,Oan stimmen bin ik dêr net takaam.’

Toen haar vier kinderen nog thuis woonden, stemden die ook met heit en mem mee. (,,Dat dogge se dochs allegear?”) Maar inmiddels is dat anders. ,,Ien fan de bern wennet yn Denemarken, de oare yn Amsterdam. Ik tink dat dy VVD stimt. Sa gau as se út ‘e hûs binne, ha je der neat mear oer te sizzen, en dat is mar goed ek. Sy meitsje har eigen kar.”

Marike de Wolf stapt over naar GroenLinks

Marike de Wolf heeft voor de gemeenteraadverkiezingen de switch gemaakt naar een andere partij. ,,Ik kijk er wat anders naar dan bij de landelijke verkiezingen en natuur en milieu zijn belangrijke thema’s voor mij.”

De Wolf is campingeigenaar van De Cuynder in Donkerbroek. ,,Onze camping staat op een duurzaam landgoed en dan zijn natuur en milieu belangrijke items voor mij. En welzijn ook wel.” Ze maakte gebruik van de stemwijzer en die bracht haar op andere gedachten. ,,Ik heb het zelfs twee keer gedaan, de tweede keer wat gedegener. Maar de uitkomst was hetzelfde. Alleen wat overtuigender, dus ben ik overgestapt.”

Ze maakt er geen geheim van waarop ze heeft gestemd. ,,Ik ben een trouwe aanhanger van de ChristenUnie. Nu heb ik GroenLinks gestemd. Dat heb ik al eens eerde gedaan, toen de ChristenUnie niet meedeed. Toen kwam GroenLinks ook al naar boven.”

De oorlog in Oekraïne heeft ook haar aandacht. ,,De vluchtelingenproblematiek is wel een probleem, maar je hoeft er geen probleem van te maken. We moeten het met elkaar oplossen en samen de helpende hand bieden.”

Piet van der Wal groeide op met het belang van stemmen

Net als zijn vrouw Klaske Venema (88) hecht Piet van der Wal (89) een groot belang aan het uitbrengen van een stem. ,,Sa binne wy grut wurden en sa hawwe wy ús eigen bern ek opfied”, zegt hij.

Om te stemmen hoeft het echtpaar nauwelijks de deur uit. Er zit een stemlokaal in wooncomplex Nij Tjaerda waar het echtpaar woont.

Twijfel over de partijkeuze bestaat voor Van der Wal niet. Zijn stem gaat al jarenlang naar het CDA, zowel bij landelijke als lokale verkiezingen. Maar ook dan is stemmen belangrijk. ,,As je net stimme, hawwe je ek gjin rjocht om aanst krityk op de polityk te hawwen.”

Verkiezingen zijn bovendien leuk om mee te maken, vindt het echtpaar. Op de avond van de verkiezingen blijven ze tot laat op om de uitslagen te volgen. ,,Dêr geane wy jûns echt efkes foar sitten”, zegt Venema. ,,En de folgjende dei fuortdaliks hearre hoe’t fierder allegear gien is.”

Inge en Erik laten hun stem niet verloren gaan

Inge en Erik Eppenga bezochten samen met hun moeder het stembureau in de gymzaal van De Spil in Heerenveen. Ze bepaalden aan de hand van de stemwijzer hun keuze en stemden beiden lokaal.

Voor de achttienjarige Erik Eppenga was het de eerste keer dat hij mocht stemmen, zijn twee jaar oudere zus stapte al voor de tweede keer het stemhokje in. Maar wel vol zelfvertrouwen. ,,We willen onze stem niet verloren laten gaan”, zegt Inge. ,,We hebben beiden de stemwijzer gebruikt en dat heeft ons wijzer gemaakt”, aldus haar jongere broer. Ik heb lokaal gestemd.”

Dat geldt overigens ook voor Inge Eppenga. Ze vinden het allebei belangrijk om hun stem te laten horen en de keuze is op een lokale partij gevallen. ,,Ik denk wel dat het meespeelt, dat er zoveel rare dingen in de wereld gebeuren, dat ik ben ga stemmen”, zegt Inge. ,,Ik was het met de meeste stellingen van die partij eens en als extra stelling kwam erbij, of er een supermarkt moet komen in Skoatterwâld. Dat was wel een pluspuntje”, schetst Erik het gevoel van beiden.

Sabaratnam Kanagarajah mist nooit een verkiezing

Sabaratnam Kanagarajah (63) uit Franeker vluchtte ooit uit Sri Lanka. Als Nederlander stemt hij altijd.

In sporthal De Trije in Franeker heeft hij net zijn stem uitgebracht. Normaal de plek waar gevoetbald en gekaatst wordt, maar woensdag het de dag van de democratie is: stemlokaal 2 en 7. Sabaratnam Kanagarajah wil best wel vertellen waarom hij heeft gestemd. In 1994 vluchtte hij uit zijn geboorteland. ,,Ik kwam in politieke problemen”, vertelt hij. In Nederland vond hij een nieuw thuis.

,,Ik heb in 1999 de Nederlandse nationaliteit gekregen.” Sindsdien stemt hij. ,,Voor de Waterschappen, Tweede Kamerverkiezingen, provincie en gemeente.” En nu ook weer voor de nieuwe raad van de gemeente Waadhoeke. ,,Ik mis nooit.”

Dus helemaal ingeburgerd, zo kun je wel zeggen. Hij vertelt hoe er een lange band bestaat tussen Nederland en Sri Lanka, want het was 265 jaar een kolonie van Nederland. Toen nog Ceylon geheten, in de tijd van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC).

Hij is religieus. ,,Hindoe, maar ik heb CDA gestemd”, vertelt hij. Dat bleek de partij te zijn die het best bij hem past. En dat dit een partij is die van oudsher christelijke waarden uitdraagt, dat is geen beletsel.

Kanagarajah meent dat mensen zich er van bewust moeten zijn dat een stembusgang niet vanzelfsprekend is. Er zijn zoveel landen waar vrije verkiezingen niet bestaan. Waar je niet vrij je mening mag verkondigen. Laat staan dat partijen überhaupt mee mogen doen.

Er verschijnt een glimlach op zijn gezicht en hij gaat op weg naar de uitgang van de sporthal. ,,Bedankt!”

Petra Hiemstra leerde ‘fan heit en mem’ geleerd hoe belangrijk stemmen is

Petra Hiemstra (36) uit Ternaard bracht woensdag haar stem uit op het CDA. Direct toen ze achttien werd, heeft Petra Hiemstra gebruik gemaakt van haar recht om te mogen stemmen, vertelt ze in dorpshuis Tunawerth in Ternaard, terwijl ze zoontje Marten (2) op de arm heeft. ,,Dat ha wy fan hús út meikrigen fan heit en mem.” Een gang naar het stembureau slaat ze nooit over.

Het is niet zo dat ze woensdag met extra motivatie naar het stemlokaal in haar dorp is gegaan vanwege de oorlog in Oekraïne. ,,Mar it is hiel belangryk dát je stimme kinne.”

De keuze was dit keer niet zo moeilijk. Haar zus is namelijk Geertje Schoorstra-Boeijenga, lijsttrekker voor het CDA in Noardeast-Fryslân. ,,Op har haw ik stimd.” Ook vanwege de standpunten van het CDA, benadrukt ze. De partijslogan ‘Met elkaar, voor elkaar’, spreekt haar aan vanwege de nadruk op gemeenschappelijke. ,,De mienskip, it mei-inoar.”

Meestal is het CDA, maar haar sympathie gaat ook wel uit naar de ChristenUnie. Hiemstra is zelf gelovig en daarom is de stem op een christelijke partij er ook eentje vanuit overtuiging. ,,Dat is seker sa. Ik fyn it wichtich om myn leauwe út te dragen.” Zoon Marten (2) heeft ook nog een rol gehad bij het stemmen: hij mocht het stembiljet in de bus doen - en kon zo alvast oefenen voor later.

Symon Cuiper stemt vroeg

Symon Cuiper is er vroeg bij op verkiezingsdag. Hij stemt in restaurant De Kajuit in Sneek. ,,Ik wil mijn stem niet verloren laten gaan.”

De 45-jarige Cuiper heeft een lichamelijke handicap en beweegt zich voort in een rolstoel. Maar behalve de toegangsdeur is het stembureau heel toegankelijk. Zelfs met een verlaagd blad in het stemhokje. ,,Het is heel belangrijk om je stem te laten horen. Dat is een voorrecht in een democratie”, zegt Cuiper. ,Ik stem anders dan bij landelijke verkiezingen. Lokaal.”

Dat is een bewuste keuze, zegt hij. ,,Deze verkiezingen komen dichter bij je in de buurt. Ik vind het belangrijk dat er naar je wordt geluisterd. Dat je inspraak hebt. Ik heb Nieuw Sociaal gestemd vanwege de slogan: U staat centraal.” En ander belangrijk item van het verkiezingsprogramma vindt Cuiper de zorg. ,,Maar het is ook belangrijk om werk te hebben. Het is ook belangrijk dat daar aandacht voor is.”

Sjef de Leijer stemt op Bokma, want dan krijgt hij een borrel

Voor de 88-jarige Sjef de Leijer is het stemmen een feest. Als hij stemlokaal 16 in Doniahiem in Sint Nicolaasga binnenstapt groet hij de aanwezigen en zegt: ,,Ik stem op Bokma, dan krijg ik een borrel.”

Heel veel heeft hij niet op met de gemeenteraadsverkiezingen, bekent Brabander De Leijer, die sinds 1994 in Sint Nyk woont. ,,Op de HobbyWerkPlaats zeiden ze dat ik linksboven moest stemmen, dus het CDA. Ik houd me er niet zo mee bezig. Ik weet niet eens wie de burgemeester is”, zegt De Leijer. ,,Of toch wel… Hij is bij ons geweest toen we zestig jaar getrouwd waren.”

De Leijer is al 25 jaar penningsmeester van de schaakclub en helemaal op z’n plaats in Sint Nicolaasga. Hij vindt het vervelend dat er zoveel nieuws te zien en te horen is over de oorlog in Oekraïne. ,,Het is ellende. Ik zeg tegen mijn vrouw dat ze er niet naar moet kijken, want je schiet er niets mee op.” Zelf maakte hij als kind de Tweede Wereldoorlog mee. Als kind beleef je het anders, is zijn ervaring. ,,Je denk dat het zo moet zijn.”

Geke kiest voor het eerst FNP

Geke uit Jirnsum stemt bij mfc It Kattehûs . Ze kiest voor het eerst voor de provinciale partij FNP.

,,Ik woon al vijftig jaar in Jirnsum, maar vindt dat het hier achteruit is gegaan sinds we onder de gemeente Leeuwarden vallen. De beloftes waren groot toen Jirnsum in 2014 onderdeel werd van de gemeente, maar in de praktijk zien we er weinig van terug. Laatst nog was er nieuws dat er achthonderd sociale huurwoningen bijkomen. Maar die komen alleen in Leeuwarden. De dorpen worden niet eens genoemd, terwijl we hier ook behoefte hebben aan woningen. Dat hele anti-Fries-gevoel van Leeuwarders vind ik ook verschrikkelijk. Ik herken me daar helemaal niet in.”

,,Voor het eerst stem ik op de FNP, omdat ik denk dat zij wel opkomen voor het buitengebied. Het groen raakt hier achterop en er moeten ook niet meer windmolens bij komen. Ook daarin stelt de FNP zich strijdbaar op. Bij het invullen van de stemwijzer kwam de FNP als favoriete keuze uit de bus. Toen wist ik het zeker.”