Zowel in Heerenveen als in Leeuwarden werd Forum voor Democratie de tweede partij. In deze gemeenten leverden vooral PVV, SP en D66 flink in.

Bij de verkiezingsavond in het provinciehuis was verbazing toch nog groot over de enorme entree van de partij in de Friese politiek, ondanks de opiniepeilingen. Van de partij was niemand aanwezig, zoals de Friese lijsttrekker Maarten Goudzwaard zich tijdens de gehele campagne niet liet zien.

,,We zien verdere versplintering”, aldus CDA-voorman Sander de Rouwe. ,,De uitslag is een oproep aan gevestigde en nieuwe partijen om de schouders eronder te zetten. Niemand mag zich verschuilen, nieuwkomers niet en verliezers niet. We moeten de strijdbijl begraven en aan de bak”, reageerde Sander de Rouwe.

Forum

Hij wilde een deelname van FvD aan een coalitie niet bij voorbaat uitsluiten. ,,FvD heeft een grote verantwoordelijkheid om te laten zien wat ze in Fryslân willen. Of dat in het college is of vanuit de Staten, dat is nu nog te vroeg om te zeggen. Ik ken ze helemaal niet, ik weet niet eens wie ik moet bellen. Stap nul is een bakje koffie drinken, laten we eerst maar eens kennismaken.”

Max Aardema levert met de PVV flink in. Hij zag niettemin een lichtpunt in de grote winst van Forum. ,,Die partij zie ik toch als een PVV-light. Dat betekent dat het met ons gedachtegoed de goede kant opgaat.”

De uitslag is een oproep aan gevestigde en nieuwe partijen om de schouders eronder te zetten

Aardema zei dat veel kiezers mogelijk overstapten op Forum omdat het een nieuwe partij is. ,,Dat vinden mensen vaak wel mooi. Wij hadden dat als PVV acht jaar geleden ook.”

Inmiddels zijn de uitslagen in alle Friese gemeenten bekend. Overal staan Forum en GrienLinks op flinke winst. ChristenUnie, 50Plus en de FNP wisten zich redelijk te handhaven. Harde klappen kregen vooral SP, CDA, D66 en PVV. In Harlingen werd FvD de grootste.

Puur nationaal stemmen

De SP heeft electoraal te lijden onder het succes van FvD, erkende lijsttrekker Michiel Schrier. ,,Onder de FvD-stemmers van vandaag is een deel van de SP afkomstig. We hebben deels een overlappende achterban.”

,,Niemand kent ze, niemand heeft ze gezien”, zegt hij over de Friese FvD-kandidaten. ,,Ze hebben maar een paar provinciale standpunten op hun website staan en ze hebben aan geen enkel debat meegedaan. Dat ze toch zo veel stemmen halen, betekent dat mensen puur nationaal stemmen.”

Vrolijk wordt hij er niet van. ,,Forum weet mensen te binden met een verhaal dat nergens op gebaseerd is. Ze kunnen alles roepen en mensen geloven het gewoon.” Op de coalitievorming wil Schrier nog niet vooruit lopen. Maar ,,het wordt waarschijnlijk een lastige rekensom”.

CDA-Kamerlid Harry van der Molen had een gemengd gevoel bij de uitslag. Over het verlies van de meerderheid in de Eerste Kamer maakt hij zich geen zorgen. ,,Het is daar business as usual dat oppositiepartijen meestemmen met regeringsvoorstellen. De regering kan gewoon verder”, schatte hij in, met wisselende steun van een of meerdere partijen van buiten de coalitie.

Een opgetogen GrienLinks-lijsttrekker Matthijs Sikkes-van den Berg zei op drie zetels te mikken in Provinciale Staten - de partij heeft er nu één.

Landelijk

Landelijk gezien wint rechts flink, maar linkse oppositiepartijen lijken toch meer uitzicht te hebben op de macht. De meest waarschijnlijke kandidaten om de verliezende regeringscoalitie in de Eerste Kamer alsnog aan een meerderheid te helpen, zijn GroenLinks en de Partij van de Arbeid.

De twee oppositiepartijen hebben elk genoeg senaatzetels om VVD, CDA, D66 en ChristenUnie uit de brand te helpen. En beide hebben ze samenwerking niet bij voorbaat uitgesloten. Maar ze zullen hun huid duur verkopen.

De twee grote rechtse oppositiepartijen staan feitelijk buitenspel. PVV-voorman Geert Wilders sluit samenwerking uit, hij wil nieuwe verkiezingen. En Thierry Baudet van het Forum voor Democratie wil koste wat kost de klimaatwet van tafel: een eis waar de coalitie onmogelijk mee akkoord kan gaan.

Meer over de verkiezingen op www.frieschdagblad.nl

UPDATE (2:00)

CDA, PvdA en Forum grootste in Fryslân

Het CDA blijft naar verwachting de grootste partij van Fryslân, maar moet ook toezien dat Forum voor Democratie (FvD) als tweede partij haar intrede doet in de Friese Provinciale Staten. Forum blijft de PvdA net voor. Het CDA kan rekenen op acht zetels, terwijl FvD en PvdA het met zes zetels moeten stellen.

Nadat 17 van de 18 gemeenten zijn geteld lijkt de SP de grote verliezer te worden. De partij houdt nog twee van de vijf zetels over. Ook de PVV deed het niet best in Fryslân en hield nog twee van de vier zetels over. GroenLinks zag het zetelaantal groeien van een tot vier.