Bij een stijgende zeespiegel denk je in de eerste plaats aan hoger water aan de kust. Voor de Waddenzee betekent het vooral een snellere verzanding, vertelde Quirijn Lodder van Rijkswaterstaat en de TU Delft gisteren op de Landelijke Kustdag in Holwerd. ,,Elk waddengebied trekt zand en klei aan om een zeespiegelstijging bij te houden. Bij een snellere stijging van de zeespiegel zal de Waddenzee sneller verzanden. En dat zand komt vooral van de Noordzeekust, waar we steeds meer zand moeten aanvoeren om de kust te beschermen.”

Naast de stijging van de zeespiegel werkte ook de afsluiting van de Zuiderzee mee aan verzanding. Sinds de bouw van de Afsluitdijk rond 1930 en nu slibde er 500 Mm3 (500 kubieke megameter: een kubieke megameter is een 1 met 18 nullen m3) aan zand en klei de Waddenzee in. Tegelijk verloor de Noordzeekustzone zo’n 600 Mm3.

,,Voor de bereikbaarheid van de Waddeneilanden heeft dat zeker gevolgen, al betekent dat niet dat de andere Waddeneilanden voor dezelfde problemen komen te staan als Ameland”, vertelt Lodder desgevraagd. ,,De vaargeulen zullen op termijn smaller worden waardoor andere boten nodig zijn. Maar voordat de hele Waddenzee is verzand zijn we echt eeuwen verder.”

Kokkelsterfte

Hein Sas van Rijke Waddenzee maakte zich minder zorgen over de verzanding van de Waddenzee dan over de stijging van temperatuur op het wad. ,,Dat leidt tot een enorme sterfte onder de kokkels op de zandplaten, wat weer voedselproblemen oplevert voor al die trekvogels die op het wad foerageren. We hebben nog geen idee waarom de temperatuur veel sneller stijgt dan we hadden verwacht. En we hebben ook geen flauw idee wat we daartegen kunnen doen.”

Op de Kustdag werd ook het kennisprogramma Zeespiegelstijging gepresenteerd, waarin wordt aangegeven hoe Nederland het beste kan omgaan met de zeewaterstijging maar ook met de verzilting van landbouwgrond. Hoe snel en hoe ver de zeespiegel voor de Nederlandse kust de komende decennia gaat stijgen is onzeker. ,,Tot 2050 zijn we in Nederland in ieder geval veilig”, zo stelde Merijn Bas van Rijkswaterstaat de aanwezigen gerust. Voor hoe we na die tijd met de hogere zeewaterstand om kunnen gaan werden door Jos van Alphen, adviseur bij de staf van de Deltacommissaris, verschillende scenario’s genoemd. Zo kan Nederland vol inzetten op beschermen van wat er is. Dat betekent op termijn het afsluiten van de riviermonden en het aanleggen van grote pompen om het rivierwater te spuien.

Een andere optie is een ‘vlucht naar voren’. Daarbij wordt voor de huidige Hollandse kust in zee land gewonnen. Het ontstane binnenmeer dient dan als overloopgebied bij hoge waterstanden. Een derde optie is meebewegen met de zeespiegelstijging en delen van wat nu de Randstad is beschermen, en de rest tot aan de Veluwe overgeven aan de zee.

Door met deze scenario’s te werken is er volgens Van Alphen beter inzicht wat op korte termijn verstandige maatregelen zijn, die later makkelijker kunnen worden aangepast.

Veel energie

Pieter Hoekstra van De Waddenacademie pleitte ervoor niet alleen te kijken naar de gevolgen van de klimaatverandering, maar ook hoe we daarmee op moeten gaan. ,,Er wordt door wetenschap veel energie gestoken in het bepalen van de klimaatimpact. Maar er zou ook veel meer moeten worden gekeken hoe we ons erop moeten instellen.”