Provincie misbruikte haar bevoegdheden bij wind- en zonneparken
De provincie Fryslân oefende druk uit op initiatiefnemers van wind- en zonneparken om omwonenden compensatie te bieden, terwijl ze daarvoor niet de bevoegdheid had. De provincie misbruikte daartoe de eigen regels op het gebied van ruimtelijke ordening. Dat concludeert de Noordelijke Rekenkamer in het rapport Verdeling onder hoogspanning, waarin de gang van zaken is onderzocht rond drie wind- en zonneparken in Fryslân.
Fryslân wilde dat initiatiefnemers van wind- en zonneparken omwonenden compensatie bieden. Foto: ANP ANP XTRA
De Rekenkamer nam de procedure onder de loep bij de zonneparken Appelscha-Hoog en Garyp en het nog te bouwen windpark Nij Hiddum-Houw bij Cornwerd. De meest in het oog springende conclusie is dat de provincie ten onrechte eiste dat omwonenden meer compensatie zouden krijgen, én dat ze de mogelijkheid moesten krijgen om financieel deel te nemen in het project.
zei: we werken mee aan vergunningverlening op voorwaarde dat de bewoners worden gecompenseerd”, zei bestuursvoorzitter Jan van der Bij gisteravond in een toelichting. ,,Alles goed en wel, maar daar zijn de bevoegdheden niet voor.”
Volgens de Rekenkamer riskeert de provincie met dit gedrag een veroordeling voor machtsmisbruik, in juridische termen détournement de pouvoir . Dat kan tot gevolg hebben dat overeenkomsten door de rechter nietig worden verklaard.
Inspraakreactie
Het gebeurde bij twee van de drie projecten. Bij zonnepark Appelscha-Hoog gebruikte de provincie de bestemmingsplanprocedure die de gemeente Ooststellingwerf doorliep. De provincie vroeg in een inspraakreactie aan de gemeente om alsnog in gesprek te gaan met ontwikkelaar GroenLeven over de mogelijkheden voor participatie. Uiteindelijk zag Fryslân af van verdere stappen, volgens de Rekenkamer mede nadat GroenLeven had toegezegd wél participatie aan te bieden bij andere projecten in Ooststellingwerf.
Bij windpark Nij Hiddum-Houw oefende de provincie op meerdere manieren druk uit op initiatiefnemers Nuon en Windpark Gooyum-Houw. Dat gebeurde al bij de selectie van Nij Hiddum-Houw als te realiseren windpark: daar woog het aanbieden van compensatie en participatie mee. Verder werd bijvoorbeeld in een startnotitie gesteld dat er ruimte moest zijn voor participatie van de omgeving van maximaal 25 procent.
Het handelen van de provincie is niet uniek. Drenthe en Groningen hanteren vergelijkbare methoden, blijkt uit onderzoeken die gisteren eveneens werden gepresenteerd.
Onderzoeker Edwin de Jong zei dat initiatiefnemers zich soms gedwongen voelen om aan eisen tegemoet te komen, omdat ze voor andere projecten vaak weer afhankelijk zijn van diezelfde provincie. Voorzitter Van der Bij vond chantage niettemin een te groot woord. ,,Maar je loopt als provincie wel een risico.”
De Rekenkamer adviseert de drie provincies om bij het rijk te lobbyen voor de wettelijke bevoegdheid om eisen te kunnen stellen.
Het Friese provinciebestuur stelt in een schriftelijke reactie aan de Rekenkamer zich niet te herkennen in het beeld dat druk is uitgeoefend. ‘De door u benoemde concrete acties vinden wij te selectief en geven geen volledig overzicht van het proces en de gemaakte afwegingen.’ Volgens de provincie zijn afspraken gemaakt op basis van vrijwilligheid en zijn bevoegdheden niet oneigenlijk ingezet.
