Fotograaf Ruurd Jelle van der Leij uit Oosterwolde hoopt met zijn bijzondere foto's van ratten het negatieve beeld van het beestje bij te stellen

,,Heel vreemd hoe we het ene dier omarmen en het andere het liefst willen afmaken. Alsof eekhoorns van die lieverdjes zijn. Waarom verdiepen we ons niet meer in dieren?”

Met een fotoreeks die de slimheid, schoonheid en de rol van vuilnisman van de rat verbeelden, hoopt Van der Leij, die beroemd werd als cameraman van de Waddenzeedocumentaire WAD, het beeld van de rat bij te stellen. Wat de tekenfilm Ratatouille, met een rat als sterrenchef in een restaurant, niet lukte, hoopt hij met de rattenfoto’s te bereiken.

Rubik kubus

De foto van de rat met rubik-kubus verwijst naar de slimheid van de rat, de verse groenten naar zijn opruimgedrag als voedsel eenmaal op de composthoop ligt en de schuifelende rat tussen de cosmeticaspullen verbeeldt dat het diertje schoon is op zichzelf ,,En hij wordt ook nog als proefdier gebruikt voor die spullen.”

Het project begon bij toeval, vertelt de natuurfotograaf en -filmer. ,,Ik zag op een avond wat ratten achter in de tuin rondscharrelen. Die kwamen af op het kippenvoer van de buurman en het vogelvoer dat ik achter strooi.”

Rattengif

Hij schafte geen rattenval of rattengif aan, maar bestudeerde ze en besloot er een fotoreportage van te maken. Het leverde schitterende foto’s op die gefotoshopt lijken maar gewoon zijn genomen vanuit een kijkhut.

Een waterbak met zonnebloempitjes op de rand en wat attributen zorgden voor het soms surrealistische resultaat. ,,Ik begon eerst met wat gewone beelden en raakte geïntrigeerd. Ik merkte al gauw dat ze megaslim zijn en schoon. Toen dacht ik: lukt het me foto’s te maken van ratten die mensen zo mooi vinden dat ze ze boven de bank willen hangen?”

De maanden foto’s schieten maakten de diertjes minder schuw. ,,In het begin vlogen ze weg zodra ik bewoog. Maar later kon ik in de buurt van de waterbak komen.”

Pindakaas

Kon de ene foto die hij in zijn hoofd had in een paar uur gemaakt worden, andere opnames vroegen meer tijd. ,,Met een beetje pindakaas lokte ik ze naar de kubus. Maar bij cosmeticaspullen raakten de ratten met hun scherpe neus vaak gedesoriënteerd door alle geuren.”

Naast karaktertrekken associeerde Van der Leij er verder lustig op los. Een glazen vaas met de Stijlkleuren geel blauw en rood leverde de foto Who’s afraid of rat, yellow and blue op, vrij naar het schilderij Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue van Barnett Newman. De Latijnse naam Rattus norvegicus van de bruine of waterrat inspireerde tot een foto met de Noorse vlag.

Uil

De laatste foto van de serie diende zich als vanzelf aan: een uil met een dode rat. ,,Ik zag op een avond een uil in de tuin. De ratten waren vanaf dat moment veel meer op hun hoede. Ik heb toen een dode rat op een boom gelegd en ja hoor, een paar avonden later was het raak.”

Opvallend noemt Van der Meij de reacties die hij kreeg na de komst van de uil. ,,De ratten vonden veel mensen maar niets, maar dat ik een uil in mijn tuin kreeg ‘fantastisch’. Maar die kwam er alleen maar doordat er in de tuin prooi zat. Zo werkt het in de natuur. In een tegeltuin zul je geen dieren aantreffen. Mijn tuin staat midden in het dorp maar wel vol bomen, een vijver, bloemen en stukken dood boomstam ingericht op biodiversiteit. Het wemelt hier dan ook van bijzondere bijen en andere insecten, er zit een eekhoornnest en, sinds de ratten, twee uilen die geregeld langskomen.”

Dominomus

Wat hij met de foto’s gaat doen weet hij nog niet. ,,Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam waar ook de dominomus zit, leek me een aardige locatie.” Toeval of niet, toen hij daar op de website keek stond er een tentoonstelling over ratten gepland. ,,Die is toen geschrapt wegens corona, maar wie weet komt die op een later tijdstip.”

Hoe Van der Leij de foto’s heeft gemaakt is via deze link te bekijken.