Welke vrouwen vielen u op in de krant? U kunt nu stemmen op uw favoriet!

Aukje van der Veen, Jelske Dijkstra, Claudia Woolgar, Alyda Norbruis, Anne-Marie van Elsacker, Margreet de Graaf, Wini Weidenaar – ik lees op deze maandagmorgen over hen en over nog veel meer vrouwen. Ter voorbereiding van het jurylidmaatschap voor de Friese Vrouw in de Media Awards 2022. Wat een opsteker blijkt dit klusje. Ik zit een tijdje geconcentreerd te grasduinen in ons archief, op zoek naar vrouwen die toegankelijk, begrijpelijk, informatief en zonder blad voor de mond te nemen het woord voeren over de zaak die ze behartigen. Wat wordt er veel werk verzet in de provincie, wat gebeurt er veel nieuws en goeds, en wat zijn die vrouwen betrokken en capabel!

Niet per se zo capabel omdat het vrouwen zijn trouwens – mannen doen net zo hun best en zijn minstens zo goed. Dat maakt zo’n initiatief altijd wat lastig. Moeten die vrouwen nou echt weer apart een onderscheiding krijgen?

Het antwoord is jammer genoeg ja. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig én ze verschillen. Maar die verschillen worden niet altijd voldoende onderkend. Dat is vaak vervelend en soms echt schadelijk. Zo zijn medische diagnoses en handelingen en de dosering van medicijnen gebaseerd op onderzoek onder mannen; daardoor worden bij vrouwen diagnoses als hartfalen of endometriose geregeld over het hoofd gezien. Andere voorbeelden: bij gelijk werk verdienen vrouwen minder, ze zitten ondanks wettelijke quota nog te weinig in ondernemingsbesturen, ze werken meer in deeltijd en ze besteden meer uren aan (mantel-)zorg en huishouden.

Ondervertegenwoordigd

En ze zijn ook zwaar ondervertegenwoordigd in de media. Het internationale onderzoek GMMP dat eens in de vijf jaar gehouden wordt, noteerde vorig jaar dat van de personen die in het nieuws voorkomen 28 procent vrouw is. Van personen die als expert worden bevraagd is 22 procent vrouw. Van de personen die in huishoudelijke context wordt afgebeld is dat 67 procent. 29 procent van de journalisten in het onderzoek is vrouw.

Nu hoeft niet alles op de wereld precies fifty-fifty worden verdeeld, maar dit is wel erg scheef. Is dat hier ook zo, in een provincie waar twee van de drie hoofdredacteuren in de regionale media vrouw zijn? Laat ik voor het Friesch Dagblad spreken: van de negenentwintig journalisten zijn er tien vrouw. We hebben ook best veel deeltijdwerkers onder de mannen maar naar het aantal uren gerekend verandert die verhouding niet: 7,9 fte vrouw, 16,4 fte man. Ook als ik mezelf daar nog bij zou rekenen komen we niet in de buurt van een evenwichtige verhouding. Een aantal portefeuilles is tamelijk traditioneel vervuld: sport, politiek en economie bij mannen; cultuur en weekendbijlage bij vrouwen. Van onze columnisten zijn er negen vrouw en twintig man. We hebben nauwelijks vrouwen onder onze freelance fotografen.

Mijn eigen vooroordelen: het valt niet altijd mee

Maar wat zou dat? Heeft dat effect op de woordvoerders die we zoeken en de mensen en onderwerpen die we interviewen? Op het soort vragen dat we stellen? Ik zeg graag van niet – maar ik heb langzamerhand mijn eigen vooroordelen en aannames beter leren kennen en dat valt toch niet altijd mee. Het viel me onlangs pas bij nadere beschouwing op dat er op de autopagina een knappe vrouw naast een auto stond te poseren. Wat deed die daar? Of dat een geïnterviewde vrouw ‘schattig’ wordt gefotografeerd op een kinderschommel – zou een fotograaf een man daar neerzetten? En zou die man daar gaan zitten?

Andersom werkt het ook: veruit de meeste opiniestukken en ingezonden brieven komen van mannen. Vervullen ze vaker rollen die het ventileren van meningen vergen? Hebben ze een grotere behoefte zich te manifesteren? Zijn vrouwen onverschilliger of bescheidener? En als dat allemaal met ‘ja’ wordt beantwoord: is dat erg?

‘Erg’ is een relatieve kwalificatie. Maar ik durf de stelling wel aan dat stukken in kranten en programma’s op televisie en radio nog een stukje veelkleuriger, rijker, interessanter en minder stereotyperend zullen worden als journalisten nog iets langer doorzoeken, voorbij de ‘usual suspects’, en dat iets meer vrouwen vrijmoedig met hun ideeën, meningen, voorstellen en initiatieven de schijnwerpers opzoeken – niet alleen in hun eigen socialemediabubbel.

Stem vanaf 1 januari

Janneke van Heugten heeft intussen een schat aan initiatieven en namen verzameld op haar website vidm.nl (de afkorting staat voor ‘vaker in de media’). Ze organiseert lunchsessies, beheert een steeds uitdijende database, geeft tips en trucs - een Fundgrube voor vrouwen die willen leren hoe je de pers ‘bedient’ en voor journalisten die vrouwelijke deskundigen zoeken. U kunt tot en met 14 januari stemmen wie van twaalf genomineerde vrouwen die zich afgelopen jaar helder en toegankelijk hebben gemanifesteerd in de Friese regionale media. Als aanmoediging voor andere vrouwen, en als opscherper voor journalisten.