Kabinet zoekt miljarden om het gat in de begroting te dichten en dat lukt niet zonder lastenverzwaring, voorspelt Rutte

De fractievoorzitters van de coalitiepartijen zijn donderdagavond aangeschoven bij de top van het kabinet op het ministerie van Financiën om te praten over de voorjaarsnota. „Ik ga niet de indruk wekken dat je deze hele grote problemen alleen in de uitgaven kunt oplossen”, zei premier Mark Rutte voor aanvang.

De grootste financiële kopzorg is het repareren van de onrechtmatig verklaarde spaartaks en het zoeken naar een alternatieve heffing. Daarnaast wil de Tweede Kamer dat er geïnvesteerd wordt in Defensie, en eist de Eerste Kamer (waar de coalitie geen meerderheid heeft) dat de AOW toch meegroeit met het minimumloon, wanneer het kabinet dat in stappen verhoogt.

De dure wensen tellen bij elkaar op tot zeker tien miljard euro en waarschijnlijk meer, zeggen bronnen. Het precieze bedrag is afhankelijk van wat het kabinet besluit nu al te doen.

Minister van Financiën Sigrid Kaag voelt er niet voor om de staatsschuld verder op te laten lopen om de problemen op te lossen. Dat gebeurde wel voor de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. „Ik denk dat we al heel erg aan de wind varen”, zei kaag.

Loonsverhoging

Rutte roept de werkgevers op de lonen te verhogen „waar dat verstandig kan”. Volgens hem draait het grootste deel van de economie op volle toeren. Hij vindt het „fatsoenlijk werkgeverschap” om meer loon te betalen als het zo goed gaat met het bedrijfsleven. Hogere lonen helpen bovendien om „enigszins die grote inflatiegolf het hoofd te bieden”.

Donderdag werd ook bekend dat het kabinet verder gaat investeren in economische groei op de lange termijn. Voor 28 projecten die daaraan moeten bijdragen wordt vijf miljard euro beschikbaar gesteld. Een aanzienlijk deel gaat naar digitalisering van het hoger onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Daarmee neemt het kabinet neemt het advies over van de beoordelingscommissie onder leiding van oud-bewindsman Jeroen Dijsselbloem.

Voor 3,7 miljard van de vijf miljard euro aan investeringen gelden nog aanvullende voorwaarden. Daarnaast is nog 1,3 miljard euro gereserveerd voor projecten die mogelijk in aanmerking komen, maar waarover nog geen besluit is genomen. In totaal wordt zo 6,3 miljard euro gereserveerd.

Het gaat om een tweede ronde van investeringen uit het Nationaal Groeifonds. De commissie-Dijsselbloem boog zich over 35 projecten. „We zijn ook kritisch geweest,” zegt Dijsselbloem. De voorstellen telden eigenlijk op tot twaalf miljard euro. Zeven projecten zijn afgekeurd, anderen zijn slechts „ten dele goedgekeurd”.

Andere besteding

De NOS meldde recent dat de coalitiepartijen van plan zijn 6,7 miljard euro uit het fonds te halen om in Defensie te steken. Volgens Dijsselbloem zou het een slechte zaak zijn als de miljarden uit het Nationaal Groeifonds voor andere doeleinden worden gebruikt. Hij gaat er vanuit dat de miljarden voor aankomende investeringsronden gewoon in het fonds blijven: „Bij ons staat het nog op de begroting, zal ik maar zeggen.”

„Als oud-minister van Financiën heb ik er alle begrip voor dat als er nieuwe financiële uitdagingen zijn, dat je die moet adresseren”, zegt Dijsselbloem. „Tegelijkertijd, dit Groeifonds gaat nou net over investeringen die je nodig hebt voor toekomstige groei. Als je één categorie uitgaven eigenlijk moet beschermen in een crisis, dan zijn het investeringsuitgaven.” Die zorgen dat je in de toekomst geld blijft verdienen, aldus Dijsselbloem.

„We zouden dom zijn als we het niet zouden doen”, zegt dan ook minister van Economische Zaken Micky Adriaansens over het doorzetten van de investeringen. „Maar het is natuurlijk toch zo dat soms heel belangrijke zaken ook spelen.”

De bewindsvrouw geeft toe dat er andere politieke keuzes gemaakt kunnen worden. „Het kan een discussie zijn, maar op dit moment is het niet aan de orde.”