Dat de taliban in zo'n adembenemend tempo Afghanistan en Kabul onder controle zouden krijgen, komt voor velen onverwacht

Zondagavond claimden de taliban dat zij het presidentiële paleis hadden veroverd en dat het grootste deel van Kabul, de enige grote stad in Afghanistan die tot zondag nog niet in handen was van de taliban, ook onder hun controle staat. Eerder op de dag verliet de Afghaanse president Ashraf Ghani met zijn entourage het land, waarmee de autoriteiten in feite het gezag overdroegen aan de fundamentalistische strijders. Naar verluidt zou Ghani zijn gevlucht naar buurland Tadzjikistan.

Eind vorige week ging het Amerikaanse leger er nog van uit dat Kabul na dertig dagen in handen van de taliban zou kunnen vallen. Het zijn eerder drie dan dertig dagen geworden. Het Afghaanse leger telt met 300.000 manschappen op papier vier keer zoveel soldaten dan de taliban op de been kunnen brengen. Een reden voor de snelle ineenstorting van het Afghaanse leger is dat veel soldaten weinig vertrouwen koesterden in de autoriteiten die worden beticht van corruptie en wanbestuur. Over een gebrek aan moreel hebben de ideologisch gedreven taliban-strijders niet te klagen.

Wapens

Door de snelle opmars hebben de extremisten van de taliban veel wapens van het Afghaanse leger in handen gekregen. In veel steden hebben de soldaten zich de afgelopen weken snel overgegeven, waarna de taliban de wapens en legervoertuigen konden overnemen. Op sociale media pronken strijders met het vaak uit de Verenigde Staten afkomstige wapentuig.

Functionarissen van de Amerikaanse inlichtingendiensten zeggen dat er rekening is gehouden met het scenario dat de taliban wapens zouden overnemen, net als Islamitische Staat eerder deed in Irak. Maar de snelheid waarmee het momenteel gebeurt, doet zelfs de Amerikaanse inlichtingendiensten versteld staan.

Zondag is ook de Parwan-gevangenis bij de luchtmachtbasis Bagram, voorheen gebruikt door de Amerikanen, in handen gevallen van de taliban. Daardoor zijn duizenden gevangenen, jihadisten en sympathisanten van Islamitische Staat en de taliban, op vrije voeten gekomen.

Met spoed

De Verenigde Staten en Europese landen, waaronder Nederland, zijn ondertussen bezig in spoedtempo hun ambassades in Kabul te ontruimen en het personeel te evacueren. De medewerkers worden naar het vliegveld gebracht, dat nog onder controle is van Amerikaanse militairen.

Een woordvoerder van de taliban zegt op Twitter dat de talibanstrijders geen wraak zullen nemen op Afghanen die buitenlanders hielpen tijdens de militaire missies van de afgelopen twintig jaar. Veel vertrouwen hebben de Afghanen niet in die belofte.

In veroverde dorpen en steden zijn mannen en jongens vermoord die volgens de taliban zouden hebben samengewerkt met de overheid of de politie. Aan de belofte van de taliban om vrouwenrechten te respecteren nu ze het weer voor het zeggen hebben in Afghanistan, wordt zo mogelijk nog minder geloof gehecht.