Johan Remkes is de laatste strohalm geworden voor de formatie van een nieuw kabinet | De Haagse week

Mariëtte Hamer is een nette vrouw, die praat zoals ervaren bestuurders praten, maar wat ze donderdag bij de persconferentie over haar eindrapport als informateur in feite zei, was: ,,Stelletje prutsers.”

Het is fijn om te lezen en te horen dat ook de informateur niet weet wat de huidige politieke elite bezielt. Is het angst voor de ander, is het angst voor beeldvorming, is het angst voor weglopende kiezers? Rationeel kan het niet zijn. Want Hamer constateerde dat de zes partijen die mogelijk een kabinetscoalitie kunnen vormen inhoudelijk best dicht tegen elkaar staan, maar toch om verschillende redenen niet bereid zijn met elkaar te onderhandelen.

Geen onderhandelingen

Want dat is toch wel het grote punt: formaties komen wel vaker in impasses terecht, maar dat was altijd omdat in onderhandelingen partijen op een of meerdere punten niet bij elkaar kwamen. Nu zijn er bijna zes maanden na de verkiezingen nog steeds geen echte inhoudelijke onderhandelingen gehouden.

Hamers eindrapport blijft heel lang het traditionele informateursverslag: het weergeven van de opdracht, de aanpak, chronologisch verslag van de gesprekken, de uitkomst, resulterend in de aanbeveling - in dit geval een minderheidskabinet.

Niet over de inhoud

En dan besluit ze met wat punten die haar van het hart moeten: dat er geen doorbraak is gekomen is ‘zorgelijk’, omdat het in onze parlementaire cultuur gewoon was om, hoewel ‘met lange tanden’, toch met anderen te onderhandelen. Ze stelt vast dat het niet gelukt is om in al die tijd echt over de inhoud te hebben, dat de partijen dit zichzelf moeten aanrekenen, dat er in de gesprekken wel erg veel tijd is besteed aan wat er over elkaar in de media is gezegd en dat dit hele proces een zware wissel op de onderlinge verhoudingen heeft getrokken. Eerder al signaleerde Hamer dat de zes partijen eigenlijk zoveel op elkaar zijn gaan lijken dat ze kleine verschillen groot maken om zich toch te onderscheiden van de ander.

Het is goed dat Hamer dit zo opschrijft. Dat de impasse dus niet inhoudelijk is, maar dat vorm een te grote rol is gaan spelen. Vraag die wel blijft liggen, is of Hamer zichzelf niet te veel als procesbegeleider heeft opgesteld. Had ze niet eens met de vuist op tafel moest slaan of boos moeten weglopen? Gewoon, om de boel op scherp te stellen en de politieke leiders te confronteren met hun kinderachtige schoolpleingedrag.

Staatscommissie

Daar zal de komende informateur minder last van hebben. Johan Remkes is niet iemand met veel geduld voor omtrekkende bewegingen. Hij is de veteraan die vaak wordt ingevlogen om ergens de politieke stal uit te mesten. Daarnaast was hij voorzitter van een staatscommissie die ons politieke stelsel tegen het licht hield. Een van de voorstellen: probeer eens een minderheidscoalitie, de variant die Hamer nu als te onderzoeken optie ziet.

Remkes is om zijn rol als no-nonsensecrisismanager en voorzitter van deze staatscommissie geknipt voor de rol van informateur nu. Aan de andere kant: als een minderheidskabinet niet lukt, en zelfs Remkes faalt, dan zijn de opties wel uitgeput. Iemand moet bewegen want anders staan we in januari weer in het stemhokje.