Het 'document op hoofdlijnen' dat VVD en D66 in juni schreven, ís al een regeerakkoord. Maar de kabinetsformatie kan ook zo weer mis lopen | Analyse

Dinsdag gaat de Kamer met informateur Mariëtte Hamer in debat over haar eindconclusie, een afsluiter van een bizarre en trage formatiefase. Donderdag concludeerde Hamer dat de zes betrokken partijen - VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie - inhoudelijk best dicht bij elkaar staan, maar dat het om andere redenen niet gelukt is om onderhandelingen op gang te brengen.

In juni bedacht Hamer een omweg: VVD en D66, de twee veruit grootste partijen, moesten een document op hoofdlijnen schrijven op basis waarvan andere partijen konden aansluiten. PvdA en GroenLinks waren hier positief over, het CDA hield zich op de vlakte en de ChristenUnie vond het te liberaal.

Toch was het stuk voor CDA-leider Wopke Hoekstra geen reden om af te haken. De partij hoort volgens Hamer nog bij het trio dat een minderheidskabinet kan vormen. Al is het maar de vraag of dit een VVD-D66-CDA-combinatie wordt. VVD-D66 lijkt aannemelijker.

Onrustig CDA

Het is namelijk onrustig bij het CDA na het verkiezingsverlies en het vertrek van het populaire Kamerlid Pieter Omtzigt. Veel leden zijn ontevreden over de koers van de landelijke partijtop. Komende vrijdag en zaterdag houdt de partij een ingelast congres. De roep om de oppositie op te zoeken om te ‘herbronnen’ is groot.

Die roep is ook inhoudelijk. Zo lieten de CDA-gedeputeerden Sander de Rouwe (Fryslân) en Eddy van Hijum (Overijssel) zich vrijdag op NPO Radio 1 weinig positief uit over het stuk van VVD en D66. Van Hijum miste in het document aandacht voor regio’s, het leenstelsel in het hoger onderwijs en was het oneens met de keuzes in de immateriële dossiers. Volgens hem kan het voor het CDA ,,een hele kluif worden om het daarover eens te worden”.

De Rouwe zei in het radioprogramma dat het CDA weliswaar meer aan zijn uitgangspunten kan werken vanuit de coalitie dan de oppositie, maar erkende wel dat ,,het document dat nu gepresenteerd is niks in zich heeft, van of voor het CDA. Dan hebben we daar niks te zoeken”.

Deze twee CDA’ers, beide oud-Kamerlid en beeldbepalend in belangrijke CDA-regio’s, staan in de partij niet bekend als dwarsliggers. Hun kritiek is een veeg teken. Heeft het CDA op basis van dit stuk iets te zoeken in een coalitie met VVD en D66?

Met z’n tweeën

Want al lezend in het document rijst een grote vraag op: als er toch een minderheidskabinet gaat komen, waarom gaan VVD en D66 op basis hiervan niet gewoon met z’n tweeën regeren? Waarbij het nieuwe kabinet bij elk onderwerp bij andere partijen langsgaat om te onderhandelen over de exacte invulling?

Als dat inderdaad de conclusie van VVD en D66 wordt, kan het misschien toch een keer snel gaan in deze formatie. Al kan het ook net zo goed weer helemaal misgaan.