Van Soest: ,,Die boodschap kregen we toen al expliciet van de regering. Maar de toepassing ervan is in werkelijkheid altijd erg weerbarstig gebleken.”

Want nog altijd worden natuurwaarden bedreigd en nemen dierpopulaties in het Waddengebied af. Negatieve economische invloeden zijn onverminderd aanwezig, zoals rustverstoring door toerisme of luchtvaart, toenemende baggerhoeveelheden, vervuiling van schepen of afvalstoffen uit rivieren, mijnbouw, containervaart, visserij en omwoeling van de bodem.

Ophouden met compromissen

Menselijk medegebruik kan alleen als je natuur niet verder achteruit helpt, zegt Van Soest, die als beleidsadviseur binnen het Programma naar een Rijke Waddenzee nu nog betrokken is bij het Wad. ,,Maar economie is altijd belangrijker geweest dan natuur. Natuur op de eerste plaats, dat past niet bij ons denken van de afgelopen zeventig jaar. Het kost veel moeite dat te doorbreken.”

,,De boodschap is eigenlijk: hou op met pogingen om compromissen te bereiken. Bij afzonderlijke economische activiteiten én de optelsom ervan moet keihard aangetoond worden dat het de natuur niet aantast.”

Plastic in zee

Het meest visuele voorbeeld van menselijke beroering van het gebied in de afgelopen jaren is misschien wel de containerramp met de MSC Zoe. Op 2 januari 2019 vielen er 342 containers van boord. Dagenlang spoelde troep aan, wekenlang doken vrijwilligers naar rotzooi, maandenlang vond er onderzoek plaats.

Zo werden in een Wagenings onderzoek naar het ecosysteem van de Noordzee en Waddenzee vismagen en vogels verzameld, om te bepalen wat het zwerfvuil bij de dieren aanricht. De resultaten worden binnenkort gepubliceerd.

Voortdurend afval

Tjisse van der Heide, hoogleraar kustecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen (niet betrokken bij het onderzoek) benadrukt dat niet alleen bij de MSC-ramp afval overboord viel in het Waddengebied. ,,Dat gebeurt voortdurend.”

Van der Heide zette in 2019 een plasticmonitor op, waar wandelaars op het strand konden aangeven waar zij plastic vonden.

We zullen over tien jaar niet zeggen: goed dat we af en toe een hapje plastic binnenkregen

,,Het strand ligt er vol mee. Het is niet zo dat er acuut massale sterfte door plaatsvindt bij dieren, maar het is niet iets wat je moet willen in dit natuurgebied. Dit is een direct gevolg van de consumptiemaatschappij en de vaarroutes vlak langs de eilanden.” Over de gevolgen van microplastics in het weefsel van zeedieren, is nog niet veel bekend. ,,Maar goed kan het niet zijn. We zullen over tien jaar niet zeggen: goed dat we af en toe een hapje plastic binnenkregen.”

Verkiezingsprogramma’s vol goede intenties

In hun programma’s spreken de landelijke partijen ChristenUnie, SP, D66, GroenLinks en Partij voor de Dieren zich expliciet uit tegen gaswinning in het Waddengebied en in sommige gevallen ook tegen andere belastende economische activiteiten zoals andere mijnbouw en visserij. Ook maakten sommige van die partijen zich afgelopen jaar hard om een eind te maken aan de containervaart boven de Waddeneilanden.